Dlaczego atak na SKOK-i?

MARIUSZ KSIĄŻEK: - System SKOK-ów został zbudowany na ludzkim zaufaniu. Został wdrożony system spółdzielczy, który rósł i rozwijał się najpierw w środowiskach „Solidarności” jako organizacji ludzi, którzy ciężko pracują na chleb dla rodzin. Dlaczego uderza się w system, który pozwala ludziom i oszczędzać, i godziwie pożyczać pieniądze?

JANUSZ SZEWCZAK: - Chodzi o to, że z jednej strony są to polskie pieniądze polskich ciułaczy, a z drugiej - ostatnia duża polska instytucja finansowa niezależna od władzy. Oceniamy to jako pewien odwet polityczny, jakąś zemstę za niezależność tego środowiska, za zbudowanie z niczego dużej znaczącej instytucji. To są działania w imieniu lobby bankowego. Im gorzej jest z Polską, z finansami publicznymi, tym bardziej władze interesują się SKOK-ami. Premier niedawno ogłosił, że jest dramatyczna sytuacja z dochodami podatkowymi w budżecie, banki mają olbrzymi głód gotówki, ludzie wypłacają z dużych zagranicznych banków działających w Polsce, banków komercyjnych, pieniądze, lokaty, tylko w kwietniu wypłacono na ok. 7 mld zł. Gdzie są te pieniądze? Pieniądze są w tej chwili w SKOK-ach - 17 mld zł - to łakomy kąsek.
Od dawna z zazdrością powtarzano, że SKOK-i mają coraz większe zaufanie wśród klientów, coraz więcej ludzi przychodziło, świadczono im usługi. W związku z tym przygotowano operację logistyczną przeciwko SKOK-om.
Raport przygotowała Komisja Nadzoru Finansowego, a nie są to niezależni sędziowie - to są urzędnicy premiera Tuska, przyjaciele i współpracownicy Hanny Gronkiewicz-Waltz, wiceprzewodniczącej PO i prezydent Warszawy, która wsławiła się ustawą śmieciową.
Kwestionowaliśmy zarówno ustawę o SKOK-ach, jak i rozporządzenie ministra finansów Jacka Rostowskiego. I ustawa, i rozporządzenie zostały zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego. Może się okazać po jakimś czasie, że wszystkie te działania były niekonstytucyjne, czyli nielegalne. Mieliśmy do czynienia z bezprawiem legislacyjnym. Zwracaliśmy uwagę na to, że sposób badania SKOK-ów przez Komisję Nadzoru Finansowego jest niewłaściwy, jest nieadekwatny, nie przystoi do rodzaju instytucji finansowych, jakimi są spółdzielnie.
Nie jesteśmy bankiem i robi się dzisiaj zarzut SKOK-om, że przynoszą za mały zysk - jakby 250 mln zł za zeszły rok było mało, a nie podkreśla się, że czterokrotnie zwiększyły się nasze fundusze.

- Wiemy, że śp. prezydent Lech Kaczyński zgłosił do Trybunału Konstytucyjnego blisko 100 poprawek do ustawy. Obecny prezydent Komorowski zdecydowaną większość wycofał, czyli możemy rozumieć, że uważa je za konstytucyjne. Na czym, według Pana, polega to inne podejście prezydenta Komorowskiego do tej ustawy i systemu SKOK?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

- Prezydent Komorowski wywodzi się z PO, posłowie PO także przygotowali ustawę. Rzecz niedopuszczalna w normalnych demokracjach - posłowie, którzy wcześniej działali w sektorze bankowym funkcjonujących w Polsce banków komercyjnych - choćby z tego powodu nie powinni tego czynić. Widać jednak, że u nas, jeśli chodzi o obecną władzę, to drobiazg.
Przypomnijmy, że pozostawione w Trybunale Konstytucyjnym przez prezydenta Komorowskiego dwa artykuły ustawy zostały w jego orzeczeniu zmiażdżone. Wielu wybitnych polskich prawników wypowiadało się, że obecna ustawa przygotowana przez PO jest całkowicie niekonstytucyjna, a rozporządzenie ministra finansów łamie reguły państwa prawa. Widać, że nie miało to żadnego znaczenia dla obecnych władz, które posługują się hasłem kultowego filmu „Miś”: nie oddamy palta i co pan nam zrobi...

- Opracowanie w mediach częściowego raportu Komisji Nadzoru Finansowego może wzbudzać podejrzenie, że system spółdzielczy Kas jest kolejnym nadużyciem, że nie są strzeżone wspólne pieniądze współwłaścicieli, czyli członków. Czy jest tak źle, jak się nam mówi w mediach, czy np. ta nowa ustawa o SKOK-ach to instrument do manipulowania bilansem Kas?

- Absolutnie tak, jest to świadoma manipulacja, tym bardziej że przypomnijmy, iż firma ma zysk, SKOK-i mają napływ nowych kapitałów, 400 proc. przyrostu funduszy, mają gwarancje własne funduszu stabilizacyjnego, mają od czasu obowiązywania nowej ustawy gwarancje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. A więc jest to podważenie wiarygodności dla zupełnie innych celów. Oceniamy ten cel w następujący sposób: chodzi o to, by oczernić, by stworzyć pewną atmosferę zagrożenia, żeby Polacy natychmiast przenieśli swoje pieniądze ze SKOK-ów - te 17 mld zł - do zagranicznych banków w Polsce, które mają luki w bilansie. W naszej ocenie będą tam znacznie mniej bezpieczne niż w SKOK-ach.
Pieniądze drobnych ciułaczy są bardzo atrakcyjne w sytuacji, kiedy mamy poważny kryzys banków komercyjnych działających w Polsce. Komisja Nadzoru Finansowego stawia zarzut SKOK-om co do liczby kredytów przeterminowanych. Wiemy, że są duże banki giełdowe w Polsce, których pula kredytów przeterminowanych sięga ponad 35-40 proc. I o tym się nie mówi.

Reklama

- Proszę w kilku punktach przedstawić, na czym polega manipulacja podawana w raporcie Komisji Nadzoru Finansowego...

- Po pierwsze - manipulacja polega na tym, że podaje się jakiś łączny raport, w którym łączy się SKOK-i małe mające słabszy wynik ze SKOK-ami bardzo dobrymi. Po drugie - przyznaje się, że SKOK-i mają zysk i wyższe fundusze, ale pojawia się zarzut, że za mało zdzierają ze swoich klientów. Ten zysk, według Komisji, jest za mały. Po trzecie - mówi się o tym, że SKOK-i mają kredyty przeterminowane, tak jakby banki takich kredytów nie miały. Ostrzegaliśmy, że metoda audytu, polegająca na tym, że jak się ktoś spóźni o miesiąc z płatnością kredytu, to trzeba to raportować jako kredyt przeterminowany, jest błędna. My nie chcemy wysyłać naszych spółdzielców po jednomiesięcznym opóźnieniu spłaty raty do komornika, tak jak to czynią banki. Więc jest to metoda chora, bo SKOK-i nie są instytucją obliczoną na zysk. Inne są zadania statutowe i inna forma działania.

- Politycy rządzącej koalicji nauczyli nas, że w momencie, gdy się wywołuje jakąś „aferę”, to znaczy, że chce się przykryć jakiś kolejny realny przekręt, który jest zawiniony przez rząd. Mieliśmy kilka przykładów takiej właśnie sekwencji działań medialnych. Czy ma Pan jakieś poszlaki, domysły, co tym razem może się kryć za tą medialną nagonką na SKOK-i, oprócz tych powodów, o których Pan mówił?

- Środowisko SKOK-ów podejmuje patriotyczne inicjatywy, ma własne media, jest niezależne, nie kłania się władzy w pas, nie kolaboruje z PO. Być może sytuacja finansów publicznych jest już tak dramatyczna (załamujący się budżet i załamujący się złoty, skok na Otwarte Fundusze Emerytalne), że chce się odwrócić uwagę od posunięć budżetowych. A może idą wybory i władza uważa, że niedobrze byłoby, gdyby na rynku pozostał duży niezależny polski podmiot, który nie jest ulubieńcem tej władzy, który dysponuje strukturą medialną. Widać, że chodzi wyraźnie o coś zupełnie innego niż prawdziwa kondycja spółdzielni...

- W mediach pojawia się informacja, że przez 20 lat państwo nie kontrolowało systemu SKOK-ów. Czy to jest prawda?

- Oczywiście nie, dlatego, że wcześniej przekazywaliśmy różnego rodzaju raporty, dokonywaliśmy audytów (przez niezależne instytucje). Ten model funkcjonował przez 20 lat i nikomu złotówka nie zginęła w SKOK-ach, w przeciwieństwie do kilku banków, które upadły. Media mętnego nurtu uczestniczą w tej nagonce i jest to bardzo niebezpieczne i nieodpowiedzialne ze strony władz państwowych. Jest to wyraz manipulacji - nie warto rozpętywać awantur, nad którymi potem nie można zapanować.

Czy pamięta Pan ile razy był w Polsce?

Wielokrotnie, trudno policzyć. Po raz pierwszy w roku 1994.

Co wywołało na Panu największe wrażenie? Może coś trafiło na stałe do pamięci lub serca?

Nasi polscy koledzy mają znakomitą znajomość historii Polski i świadomość miejsca swojego kraju na świecie. Nauczyłem się od nich bardzo wiele, bo oni tą wiedzą lubią się dzielić. W Polsce najbardziej uderza mnie umiłowanie wolności. Głęboko zapadło mi w serce to, że kiedy Polska walczyła o polityczną niezależność i osiągnęła ją, wybrała system unii kredytowych jako jeden ze środków zapewnienia sobie – obok wolności politycznej – także swobody gospodarczej.

Polska zapewne bardzo się zmieniła od Pana pierwszej wizyty. Co Pan spostrzega jako największą, najbardziej korzystną – a może negatywną - zmianę.

Polska wykazuje dzisiaj większą dbałość o dobrobyt swoich obywateli, niż wtedy gdy odwiedzałem ją po raz pierwszy. Gospodarka Polski tętni życiem. Tym, co uderzyło mnie nieprzyjemnie, było obserwowanie skutków działalności poprzedniego rządu, wrogiego wobec SKOK-ów. Jest to lekcja dla nas wszystkich. Kiedy tracimy wsparcie ze strony rządu, albo kiedy stajemy się przedmiotem ataków z jego strony, uderza to nie tylko w unie kredytowe. W rezultacie bowiem wielu Polaków zostało wydanych na pastwę lichwiarzy i utraciło posiadane środki.

Czy jest coś co zmianie nie uległo? Coś dobrego? Coś złego?

Tym, co się nie zmieniło, jest przywiązanie polskich SKOK-ów do idei służenia zwykłemu człowiekowi i oferowania mu usług na godziwych warunkach. Oznacza to stawianie dobra członka Kasy na pierwszym miejscu, przed korzyściami dla instytucji. Tym, co się zmienić musi, jest dostosowanie się polskich SKOK-ów do konieczności świadczenia usług drogą elektroniczną. Klienci oczekują dziś wygody – i to wygody zapewnianej natychmiast. Najszybciej rozwijają się te unie kredytowe, które są w stanie świadczyć członkom swoje główne usługi online i z wykorzystaniem kanałów mobilnych (telefonii komórkowej). Takie właśnie wyzwanie staje przed światowym ruchem unii kredytowych na rok 2020: digitalizacja globalnego systemu tych unii.

Szefuje pan ogromnej organizacji, która obejmuje swoim zasięgiem ponad sto państw. Czuje pan na co dzień ciężar związanej z tym odpowiedzialności?

Tak. Zrzeszamy ponad 80 tysięcy unii kredytowych, służących 260 milionom członków w 115 krajach. Kluczowe wyzwania, przed którymi stają dziś unie kredytowe, są wszędzie takie same. Są nimi obowiązki nakładane przez instytucje regulacyjne, problemy technologiczne i wzrost liczby członków. Unie kredytowe pragną wiedzieć, jakie strategie i rozwiązania owych wspólnych problemów znajdują koledzy z innych krajów. Oto dlaczego tak ważne dla nas, jako Światowej Rady, są partnerskie porozumienia zawierane z polską centralą SKOK-ów, Kasą Krajową. KSKOK ma za sobą doświadczenie przywództwa i rozwiązania, które służą jako wzór dla innych.

W Polsce niewiele o WOCCU wiadomo. Czym są w istocie unie kredytowe działające wśród ludzi tak różnych kultur, w państwach o tak różnych systemach politycznych i społecznych, znajdujących się na różnym poziomie rozwoju gospodarczego? Przede wszystkim spółdzielniami? Instytucjami finansowymi działającymi na innych zasadach niż banki? Co je od nich odróżnia?

Unie kredytowe są pośrednikami finansowymi, należącymi do swoich członków i pozostającymi pod ich kontrolą. Pośredniczą między tymi co chcą pożyczać a tymi, którzy chcą oszczędzać, lokować. Jako spółdzielnie stawiają sobie za cel służenie własnym członkom, ich równe traktowanie i stosowanie wobec nich godziwych stawek za usługi. Osiąganie korzyści nie jest pierwszoplanowym celem. Unie, w Polsce SKOK-i, nie mają prywatnych kapitałodawców, którym musiałyby wypłacać zysk z kapitału. To, co zarabiają na swojej działalności, przeznaczane jest na potrzeby zapewniania lepszych usług . Jak każda instytucja finansowa podlegają normom ostrożnościowym, dotyczącym właściwego zarządzania finansami, obowiązkowi tworzenia rezerw kapitałowych w celu ochrony oszczędności członkowskich, dyscyplinie związanej z zarządzaniem ryzykiem. Tym, co wyróżnia unie kredytowe jest fakt, iż stanowią one własność swoich członków, a jako twory spółdzielcze stawiają wzmacnianie finansowe swoich członków wyżej od korzyści, jakie może osiągać instytucja.

Czy unie kredytowe na całym świecie działają tak samo? Co je łączy – czy jest to jakaś idea? Jakiś wspólny fundament etyczny zgodny z jakimś zespołem wartości? Jak można go najkrócej określić?

Niezależnie od kultury, religii, historii, tradycji, kwestii narodowych, tym co łączy unie kredytowe są idee i wartości samopomocowe: dążenie do ekonomicznego wzmacniania własnych członków drogą zapewniania im równego dostępu do usług, opartego na możliwościach oszczędzania i regulowania zobowiązań.

W Polsce łączy się idee budujące tożsamość SKOK-ów ze społeczną nauką Kościoła katolickiego, z zasadami wynikającymi wprost z Ewangelii: nakazu miłości bliźniego, ulżenia bliźnim w dźwiganiu brzemion. Stąd biorą się między innymi przychylne spółdzielczości wypowiedzi ostatnich papieży: Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Poświęcone temu były też encykliki papieskie i to daleko wcześniej. Dochodzi jeszcze tradycja podobnych działań, zgodnych z nauczaniem chrześcijańskim, na przestrzeni kilkuset lat. W XIX i XX wieku, kiedy Polski nie było na mapach Europy, dla Kas Stefczyka takie działania miały dodatkowe, patriotyczne znaczenie. Co pan sądzi na ten temat?

Kościół katolicki był jednym z pionierów ruchu unii kredytowych w skali całego świata. Unie kredytowe, zakładane przez ludzi kierujących się nauką Kościoła, znajdujemy w Azji, Afryce, Ameryce Łacińskiej, Ameryce Północnej i na Karaibach. Kościół zawsze wstawiał się za „szarym człowiekiem” wspólnotami, lokalnymi społecznościami i pomagał w inicjatywach wspierających pomoc wzajemną i działania na rzecz dobra wspólnego. W Polsce osobą, która zapoczątkowała to, co nazywa się dziś „integracją finansową”, był Franciszek Stefczyk. Twierdził on, że unie kredytowe są w stanie odpowiedzieć na potrzeby biednej ludności wiejskiej „nie drogą filantropii” ani nie poprzez „uzależnienie od państwa”, ale „pozwalając ubogim rolnikom pomagać sobie nawzajem”. Pracował on nad tym, by edukować ich w kwestiach umiejętnego zarządzania pieniędzmi, wyzwalać ich z pęt lichwy, wspierać więzi w obrębie społeczności i propagować różne, korzystne aspekty samopomocy. Przywództwo Stefczyka i działalność Kościoła katolickiego doprowadziły do tego, że w roku 1939 na terytorium Polski działało 3.500 Kas, służących 1,5 mln Polaków. Siła, płynąca z historii, jest tym, co legło u podstaw dzisiejszego ruchu SKOK w Polsce i stanowi przykład dla innych krajów w Europie.

W związku z tym chcę zapytać o modlitwę świętego Franciszka, którą rozpoczynają się w Polsce doroczne obrady kolejnych Konferencji spółdzielczych kas. Czy to powszechny zwyczaj?

Tak, to zwyczaj powszechny. Tą modlitwą otwieramy doroczne zgromadzenie Rady Światowej. Przykładowo, unie kredytowe na Karaibach nadal rozpoczynają posiedzenia swoich organów od odmówienia tej modlitwy.

Spotyka się pan w różnych krajach z ludźmi, którzy sprawują rządy, pełnią odpowiedzialne funkcje w nadzorze finansowym, odpowiadają za bezpieczeństwo rynku finansowego, są odpowiedzialni za regulacje prawne odnoszące się bezpośrednio do unii, które w tych państwach działają. Czy jest coś, co może im pan wszystkim powiedzieć, niezależnie od tego gdzie działają. Przed czymś przestrzec? Coś polecić?

Unie kredytowe muszą rozmawiać z ciałami ustawodawczymi i regulatorami w swoich krajach z pozycji tego, kto rozporządza siłą. Muszą one mieć mocną pozycję kapitałową, rezerwy, rachunek zysków i strat oraz bilans świadczący o ich dobrej sytuacji - tak by cieszyły się zaufaniem i szacunkiem ze strony regulatorów. Muszą także dysponować masami członkowskimi i doświadczeniem rozwoju, tak by stała za nimi, gotowa je wspierać, rzesza wyborców. Inaczej mogą być zmuszone stwierdzić, że zmniejsza się ich zdolność służenia członkom. Tym, czym unie kredytowe muszą strzec się przed nadmiernymi obciążeniami, jakie często próbuje narzucać im władza regulacyjna, jest ich zdolność zapewniania integracji finansowej. Służy temu: komplet usług świadczonych po uczciwych cenach osobom o ograniczonych środkach, rachunki pozwalające gromadzić drobne oszczędności, odstępowanie od zasady żądania tradycyjnych zabezpieczeń i udzielanie niewielkich pożyczek.