Reklama

Niedziela Wrocławska

Słynne organy Englera i... leśnicy

O okolicznościach wsparcia przez leśników odbudowy organów Michaela Englera w bazylice wojskowej św. Elżbiety we Wrocławiu i o znanych nielicznym organach tego samego wybitnego organmistrza w niewielkich, podwrocławskich Pasikurowicach, opowiada Robert Szlachetka, nadleśniczy Nadleśnictwa Wołów.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Marek Perzyński: Co czuł Pan, gdy organy Englera zabrzmiały po raz pierwszy po odbudowie podczas nabożeństwa ich poświęcenia?

Robert Szlachetka: Radość i dumę, że również leśnicy mają swój wkład w odbudowę tego niezwykłego instrumentu. Nie bez przyczyny nazywany był on „głosem Śląska”. Wspaniale brzmi i cieszy oczy rzeźbionym, pokrytym prawdziwym złotem prospektem. Posiadanie takiego instrumentu nobilituje, dowodzi, że bogactwo wrocławskich elit szło w parze z ich potrzebami artystycznymi. Świetność Wrocławia budowano przez pokolenia. Niestety, dużą część tej spuścizny zniweczyły II wojna światowa i kataklizmy, m.in. wielki pożar kościoła św. Elżbiety w 1976 r. Wówczas spłonęły organy Englera. Do ich odbudowy przymierzano się od lat, ogłoszono zbiórkę publiczną, ale nie udało się zebrać odpowiedniej sumy. To pokazuje, z jak wielkim przedsięwzięciem mamy do czynienia. W końcu w sprawę włączyło się finansowo miasto Wrocław. Wyłożyło lwią część potrzebnej sumy, a resztę dołożyli sponsorzy: firmy, osoby indywidualne i instytucje. Trzeba było zebrać aż 22 mln zł., to bardzo dużo, ale było warto. Inwestycja ta miała od początku powszechną społeczną akceptację. Organy Englera to część naszego wspólnego dolnośląskiego dziedzictwa, zatem naturalnym było, że w ich odbudowę włączyli się leśnicy, Lasy Państwowe wspierają ważne inicjatywy społeczne.

Akcja dotyczyła Wrocławia, a środki wyłożyło Nadleśnictwo Wołów. Chciałoby się rzec – gdzie Rzym, a gdzie Krym.

O przekazaniu darowizny zadecydowano na poziomie wojewódzkim, środki pochodziły z funduszu na cele społeczne. Sprawę pilotowała Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu, której szefował wówczas, w 2017 r., Adam Płaksej, a finalizację sprawy powierzono Nadleśnictwu Wołów. Jego nadleśniczym był wówczas Artur Dyrcz, obecnie wicedyrektor Dyrekcji Regionalnej we Wrocławiu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Donatorom poświęcono jedną z kaplic w bazylice wojskowej św. Elżbiety, na tablicy pamiątkowej wymieniono m.in. Nadleśnictwo Wołów, więc pamięć o geście leśników przetrwa wieki. Pan został wyróżniony osobiście.

Tak, bp Józef Guzdek, administrator Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, odznaczył mnie Medalem 30-lecia Ordynariatu Polowego.

Dzięki temu dowiedziałem się, że zasiada Pan w Radzie Parafialnej w Pasikurowicach, gdzie w kościele parafialnym znajdują się oryginalne organy Michaela Englera. Byłem przekonany, że organy tego mistrza zachowały się jedynie w bazylice w Krzeszowie w diecezji legnickiej i w Ołomuńcu na terenie Republiki Czeskiej.

Odmiennie od imponujących rozmiarami organów w Krzeszowie, Ołomuńcu i ponownie od niedawna we Wrocławiu, organy w kościele w Pasikurowicach to instrument niewielkich rozmiarów, mało znany, ale cenny. Specjaliści, którzy odbudowali organy w bazylice św. Elżbiety, czerpali wiedzę o rozwiązaniach konstrukcyjnych stosowanych przez Englera z analizy zachowanych instrumentów tego mistrza, odwiedzili m.in. Pasikurowice.

Co wiemy o tych organach?

Z przygotowanej przed laty dokumentacji renowacji organów w Pasikurowicach wynika, że zbudowane zostały w latach 1748-49, jako instrument 14-głosowy. Miały tak duże walory muzyczne i plastyczne, że zaliczone zostały do najwartościowszych instrumentów w księstwie oleśnickim. Gdy przystąpiono do rozbiórki starego kościoła i budowy nowego, zdemontowano w 1839 r. organy i zamontowano je w nowo wzniesionej świątyni. Budowniczy Robert Muller przebudował wówczas częściowo instrument i jego prospekt. Zmienione zostały usytuowanie kontuaru i zespołu klawiatur, zainstalowano nowe głosy w manuale i w zespole brzmienia pedału, a miechy klinowe zastąpiono magazynowym. W 1855 r. dokonano pierwszej poważniejszej konserwacji organów. Podczas I wojny światowej, w 1916 r., na rozkaz władz zdemontowano piszczałki, które potraktowano jako źródło wysokoprocentowej cyny na cele wojenne. Stan zdewastowanych organów opisano w ankiecie w 1924 r. Kompleksowej rewaloryzacji poddane zostały dopiero w latach 1938-39 przez firmę W. Sauera. II wojnę światową przetrwały szczęśliwie w dobrym stanie. Paradoksalnie niszczeć zaczęły później – najpierw pozbawione zostały piszczałek, a następnie napraw dokonywano jedynie systemem gospodarczym. Niestety, w znacznym stopniu przemalowano marmoryzowany prospekt.

Reklama

Najważniejsze, że grają.

Tak, grała na nich m.in. moja córka podczas Mszy św., wtedy licealistka, słuchaczka kursu organistowskiego na wrocławskim Ostrowie Tumskim.

Wspomniał Pan, że wykonano projekt renowacji organów. Dlaczego nie doszło do jego realizacji?

Nie otrzymaliśmy ministerialnego dofinansowania, a parafia takiej inwestycji nie jest w stanie samodzielnie finansowo przeprowadzić. Jak poinformował księdza proboszcza przedstawiciel konsorcjum, które odbudowało organy w bazylice św. Elżbiety, na doprowadzenie organów w Pasikurowicach do stanu koncertowego potrzeba ok. 400 tys. euro, czyli ok. 1,6 mln zł. To suma ogromna, sami nie jesteśmy w stanie takiej zebrać. Tu trzeba zaznaczyć, że te organy to nie tylko dziedzictwo naszej wspólnoty parafialnej, ale ważny element dolnośląskiej tożsamości. Zabytek ten ma więc znaczenie ponadlokalne. Mam nadzieje, że uda się w końcu przywrócić ich dawną świetność i będziemy się nimi cieszyć podobnie, jak cieszymy się odbudowanymi organami w bazylice św. Elżbiety.

2022-05-02 11:15

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Głos Śląska odzyskał swój blask

Niedziela wrocławska 6/2022, str. IV

[ TEMATY ]

odbudowa

organy Englera

Magdalena Lewandowska/Niedziela

Inauguracyjne Te Deum zagrał włoski wirtuoz prof. Lorenzo Ghielmi

Inauguracyjne Te Deum zagrał włoski wirtuoz prof. Lorenzo Ghielmi

Po prawie 46 latach znowu zabrzmiał „Głos Śląska” – Organy Englera w bazylice garnizonowej we Wrocławiu. Ich rekonstrukcja była największą tego typu odbudową na świecie po II wojnie światowej!

Oryginalne barkowe organy z XVIII wieku były najbogatszym instrumentem ówczesnego Śląska, zarówno pod względem muzycznym, jak i wyglądu. Zbudowane przez mistrza w latach 1750-61 spłonęły doszczętnie w pożarze 9 czerwca 1976 r. 11 lat temu miasto Wrocław postanowiło odbudować instrument. Odtworzone zostały przez najlepszych specjalistów na świecie nie tylko w najwierniejszy sposób, ale również taką samą techniką, jak oryginał. Koszt to 20 mln z budżetu Wrocławia i 2 mln od darczyńców. Teraz to monumentalne dzieło odzyskało dawny blask. – Miasto Wrocław i bazylika św. Elżbiety przeżywają niezwykłe wydarzenie: jesteśmy świadkami poświęcenia odbudowanych XVIII-wiecznych organów Englera. Od dnia dzisiejszego Głos Śląska będzie rozbrzmiewał w jednej z najpiękniejszych świątyń Dolnego Śląska na chwałę Bogu i na pożytek ludzi – mówił 27 stycznia abp Józef Guzdek, administrator apostolski ordynariatu polowego i metropolita białostocki.

CZYTAJ DALEJ

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

2024-03-27 18:21

Adobe Stock

Prokuratura postawiła w środę zarzuty pięciu osobom w związku ze sprawą wykorzystania pieniędzy z Funduszu Sprawiedliwości. Wśród nich jest czterech urzędników resortu sprawiedliwości i „beneficjent funduszu” ks. Michał O. W ramach Funduszu ośrodkowi „Archipelag” miała zostać przyznana dotacja na kwotę blisko 100 milionów złotych.

- Ks. Michał O. działając wspólnie w porozumieniu z tymi urzędnikami, doprowadził do wypłaty tych środków. Tutaj istotną kwestią jest to, że działali wspólnie i w porozumieniu - poinformował dziś podczas konferencji rzecznik prasowy prok. Przemysław Nowak. Zapowiedział, że będą kierowane wnioski o tymczasowy areszt wobec trzech osób, a zebrany materiał dowodowy będzie analizowany pod kątem uchylenia immunitetu politykom. Powstające na warszawskim Wilanowie centrum terapeutyczne ma na celu pomoc ofiarom przemocy.

CZYTAJ DALEJ

Gorzkie Żale to od ponad trzech wieków jedno z najpopularniejszych nabożeństw pasyjnych w Polsce

2024-03-28 20:27

[ TEMATY ]

Gorzkie żale

Grób Pański

Karol Porwich/Niedziela

Adoracja przy Ciemnicy czy Grobie Pańskim to ostatnie szanse na wyśpiewanie Gorzkich Żali. To polskie nabożeństwo powstałe w 1707 r. wciąż cieszy się dużą popularnością. Tekst i melodia Gorzkich Żali pomagają wiernym kontemplować mękę Jezusa i towarzyszyć Mu, jak Maryja.

Autorem tekstu i struktury Gorzkich Żali jest ks. Wawrzyniec Benik ze zgromadzenia księży misjonarzy świętego Wincentego à Paulo. Pierwszy raz to pasyjne nabożeństwo wyśpiewało Bractwo Świętego Rocha w 13 marca 1707 r. w warszawskim kościele Świętego Krzyża i w szybkim tempie zyskało popularność w Warszawie, a potem w całej Polsce.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję