DOROTA ZAŃKO: – 30 maja br. będzie mieć miejsce oczekiwana od 300 lat koronacja łaskami słynącego obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem znajdującego się w sanktuarium w Głogowie Młp. To wydarzenie poprzedziła wieloletnia praca naukowców z KUL. Co było dla Was największym wyzwaniem?
KS. DR SŁAWOMIR ZYCH: – Wiele elementów, m.in. analiza nakrycia głowy głogowskiego wizerunku Matki Bożej. Twierdzono również, że kult Matki Bożej Głogowskiej nie ma potwierdzeń źródłowych – okazało się, że ma, i to bardzo bogate. Tę problematykę zacząłem badać w sposób naukowy z polecenia ówczesnego biskupa rzeszowskiego Kazimierza Górnego. Odpowiednie dokumenty udało się znaleźć w archiwach kościelnych w Przemyślu i w Krakowie. Na moją prośbę koledzy naukowcy z KUL dokonali bardzo wnikliwej analizy nie tylko samego wizerunku Matki Bożej Głogowskiej, ale też Jej kultu oraz dziejów Głogowa Młp. Wyniki swoich badań zaprezentowali podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej, którą koordynowałem w Głogowie Młp. w 2010 r. To spotkanie było przełamaniem naukowym pewnych utartych stereotypów. Jego owocem była także publikacja „Matka Boża Głogowska. Dzieje – kult – przesłanie” pod redakcją dr. Edwarda Gigilewicza i moją. W ubiegłym roku ukazało się drugie wydanie tej książki.
– Powiedział Ksiądz, że wyzwaniem dla naukowców była interpretacja ikonograficzna obrazu Matki Bożej Głogowskiej. Była błędna?
– Matka Najświętsza, ze względu na Jej specyficzne nakrycie głowy, odbierana była jako kapłanka. Twierdzono, że nosi mitrę biskupią. Właśnie ze względów dogmatycznych kult Matki Bożej Głogowskiej zamarł i przez drugą połowę XX w. był przygaszony. Reprodukcję tego obrazu przekazałem do ekspertyzy uczonym z Instytutu Historii Sztuki KUL. Stwierdzili oni, że jest to rodzaj korony, a nie mitry. Dokładnie, że jest to korona typu wschodniego. Wskazali na podobieństwo do korony, którą ma na głowie cesarzowa Teodora na mozaice w jednym z kościołów w Rawennie.
– Analizie została poddana również zabytkowa pieśń do Matki Bożej Głogowskiej...
– Ta staropolska pieśń, śpiewana przez wędrownych „dziadów”, liczy kilka zwrotek, zawiera liczne archaizmy i opowiada o tzw. objawieniu prywatnym Matki Bożej, uzdrowieniu przez Nią dwóch żebraków na tzw. Piasku. Zacytuję jej fragmenty: „Szło trafunkiem dwóch żebraków,/ Ślepy, chromy wraz idący./ Ujrzał Maryję stojącą/ I te słowa przemówiącą./ Idźcie wy do gwardyjana, Tutejszego zamku pana./ Niechaj mi klasztor sfunduje. (...) Otóż ten dokument macie,/ Że kalectwa pozbywacie./ A i zaraz na te słowa,/ Dwóch kaleków było zdrowych./ I sam pan ten sercem tknięty,/ Pyta ich gdzie Obraz Święty. (...)”. Analiza tej pieśni pokazuje, że Matkę Bożą Głogowską czczono jako Uzdrowienie Chorych. Początki Jej kultu sięgają czasów staropolskich. Nieustanny niepokój, powodowany przez głód, pożary, wojny, sprawiał, że ludzie szukali ucieczki u Matki Najświętszej.
– Starania o koronację wizerunku Matki Bożej Głogowskiej zostały podjęte jeszcze w 2007 r. Sfinalizowane zostaną 30 maja br. Jakie znaczenie będzie mieć to wydarzenie?
– Koronacja obrazu Najświętszej Maryi Panny jest jednym z przejawów oddawanej Jej czci. Nigdy nie jest uwieńczeniem kultu, ale impulsem do dalszego jego rozwoju. W przypadku Głogowa Młp., według mnie, dobrze byłoby nawiązać do tych dawnych korzeni, kiedy to w mieście funkcjonował szpital, a właściwie przytułek dla ubogich, z własną świątynią, który w 1631 r. ufundował Mikołaj Spytek Ligęza. Myślę, że dziś sanktuarium głogowskie winno być miejscem ludzi chorych i cierpiących. Zapewne powstanie obok niego jakaś instytucja związana z pomocą takim osobom.
