Reklama

Kapadocja ziemia chrześcijan

Kapadocja swym pięknem przyciąga miliony turystów z całego świata.
Jednak nie wszyscy odwiedzający ten region Turcji wiedzą, że był on kolebką chrześcijaństwa i monastycyzmu w Azji Mniejszej, przez niektórych uważaną za drugą Palestynę

Niedziela Ogólnopolska 27/2016, str. 48-49

Margita Kotas/Niedziela

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kilimy zawieszone na kamiennym murze, wiklinowe kosze pełne kolorowej biżuterii i szmacianych laleczek, stragany kuszące świeżymi i suszonymi owocami, różnymi gatunkami orzechów i migdałami. – Bu meyvalar taze mi? – Bu çok pahali! Czy te owoce są dojrzałe? To za drogo! – słychać pokrzykiwania klientów. Uçhisar byłoby sennym, typowym tureckim miasteczkiem, gdyby nie górująca nad nim osobliwość – tufowa skała w kształcie pięści z wydrążonymi oknami i tunelami. Z wierzchołka tej naturalnej twierdzy – najwyższego punktu w regionie – można oglądać rozłożone u jej stóp domy i skalne formacje w pobliskiej Dolinie Göreme. Nieco dalej na horyzoncie, jeśli tylko przejrzystość powietrza na to pozwala, zobaczymy wulkan Erciyes Daği, trzeci co do wielkości szczyt w Turcji (3916 m n.p.m.) – sprawcę niezwykłego krajobrazu tej krainy. Miliony lat temu w wyniku wybuchu wulkanu ziemie w promieniu setek kilometrów zalała niszczycielska lawa. Późniejsze zjawiska atmosferyczne wyrzeźbiły jej powierzchnię – utworzyły korytarze, doliny i wzgórza o fantazyjnych kształtach kominów, grzybów i stożków.

Najstarsze znaleziska archeologiczne w Kapadocji pochodzą sprzed 5 tys. lat przed Chrystusem. Region ten znajdował się na skrzyżowaniu cywilizacji, wchodził kolejno w skład imperiów: hetyckiego, perskiego, rzymskiego i osmańskiego. Był areną wielu wojen. Dziś Kapadocja – najpiękniejsza kraina Anatolii – przyciąga miliony turystów z całego świata. Atrakcyjność tych ziem dostrzegana była jednak już przed tysiącami lat.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Kraina Pięknych Koni

Pierwsi mieszkańcy tych ziem docenili przede wszystkim wyjątkową żyzność gleby. Ich głównym zajęciem była uprawa winorośli i warzyw. Z czasem dali się poznać jako hodowcy słynących z wytrzymałości i piękna koni. Po raz pierwszy region ten został wspomniany na epitafium perskiego króla Dariusza. Nazwany tam został Katpatuka – Krainą Pięknych Koni. Sami mieszkańcy Kapadocji doczekali się natomiast w X wieku miana jaskiniowców. A wszystko to za sprawą odkrycia przez nich wyjątkowych właściwości okolicznych skał. Wulkaniczny tuf z łatwością bowiem daje się żłobić i zachowuje miękkość aż do zetknięcia z powietrzem. W ten sposób powstawały na tym terenie nie tylko pojedyncze domy, ale też całe miasta – co osobliwe, wiele z nich pod ziemią.

Reklama

Największe z podziemnych miast – Derinkuyu (Głęboka Studnia) jest jedną z licznych atrakcji Kapadocji. Na przybywających turystów czekają dziesiątki straganów z materiałowymi lalkami w ludowych strojach, sprzedawanymi przez handlarki w szarawarach, jak żywcem wyjęte z początków XX wieku. Główna atrakcja – podziemne Derinkuyu – składa się z sieci domostw ze stajniami, kuchniami, wytwórniami wina, magazynami żywności i broni, 52 szybami wentylacyjnymi, kościołami, szkołą dla misjonarzy i cmentarzem, a wszystko to na 20 poziomach, z których zaledwie 8 udostępnionych jest dziś turystom. Najniższe korytarze Derinkuyu położone są 55 m pod ziemią. Nic dziwnego zatem, że w tym podziemnym mieście mogło się bez trudu ukrywać przez wiele miesięcy nawet 10 tys. mieszkańców.

Dolina nie do odkrycia

Ze względu na te szczególne walory Kapadocja coraz częściej stawała się miejscem uciekinierów prześladowanych za przekonania polityczne czy religijne. Pierwsze wzmianki o chrześcijanach w Kapadocji sięgają czasów Apostołów. Wiele źródeł podaje, że z misją ewangelizacji przybyli tu Apostołowie Andrzej, Piotr i Paweł, którzy założyli pierwsze gminy chrześcijańskie. Św. Piotr do prześladowanych chrześcijan z Kapadocji napisał swój Pierwszy List.

Już w III wieku kraina ta była jednym z głównych centrów chrześcijaństwa. W IV wieku Kapadocja stała się także ważnym ośrodkiem teologicznym. Stąd pochodzili trzej tzw. kapadoccy ojcowie Kościoła – św. Bazyli Wielki, jego brat św. Grzegorz z Nyssy i św. Grzegorz z Nazjanzu. W Kapadocji za ich sprawą rodziły się mocne fundamenty obrony wiary przed różnymi herezjami tego czasu. To oni również przyczynili się do ostatecznego określenia przez Kościół dogmatu o Trójcy Świętej, a św. Bazyli wprowadził w 370 r. osobne świętowanie Bożego Narodzenia, które do tego czasu obchodzono razem z Chrztem Pańskim. IV wieku sięgają także początki monastycyzmu w Kapadocji, która stała się azylem dla tysięcy pustelników. Jak głosi tradycja, jednym z najstarszych świętych mnichów kapadockich był setnik Longin – świadek ukrzyżowania Chrystusa. Pustelnicy, gromadząc wokół siebie naśladowców, dali początek pierwszym chrześcijańskim zakonom. W 360 r. Bazyli Wielki stworzył dla nich regułę, która obowiązuje do dziś w greckim Kościele prawosławnym (bazylianie), a zarazem stanowi wzór dla reguły św. Benedykta w Kościele katolickim. W okresie tym w miękkich tufowych skałach powstawać zaczęły pierwsze mnisze cele, a z czasem klasztory i kościoły. Chroniący się tu chrześcijanie nazwali dolinę, w której znajdowały się klasztory, Göreme – „nie do odkrycia”. Na szczęście dla współczesnych sztuka ta jednak udała się pewnemu francuskiemu uczonemu, który odkrył dolinę w 1907 r. podczas konnej wyprawy do Kapadocji. Uczonym tym był jezuita o. Guillaume de Jerphanion.

Reklama

Sztuka bizantyjska

Powstałych w Kapadocji obiektów sakralnych było co najmniej kilkaset, niektóre źródła podają, że nawet kilkanaście tysięcy. Prawdopodobnie w okresie od VI do IX wieku w samym regionie Göreme znajdowało się 400 kościołów. Na terenie Doliny Göreme, na obszarze o promieniu ok. 6 km, wykraczającym poza granice Parku Narodowego Göreme – muzeum pod gołym niebem – znajduje się 350 kościołów i kapliczek, w większości pochodzących z IX-XI wieku. Część z nich będzie dostępna dopiero po zakończeniu prac restauracyjnych, które prowadzone są przez UNESCO we współpracy z władzami Turcji. Park Narodowy Göreme został bowiem ze względu na swoje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze w 1985 r. wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Reklama

Architektura kościołów oparta jest na wzorcach bizantyjskich, a zachowane freski są prawdziwymi arcydziełami wielkich bizantyjskich mistrzów. Niestety, tysiące fresków i mozaik zniszczono bezpowrotnie w latach 726 – 843 wskutek działalności ikonoklastów, którzy starotestamentalny zakaz czczenia bożków z chwilą pojawienia się na tych terenach islamu połączyli z jego zakazem przedstawiania podobizn Boga. Wielką rolę w zwalczaniu ikonoklazmu odegrali kapadoccy Ojcowie Kościoła, a po jego upadku do Göreme przybyło wielu twórców ikon z Grecji.

Dziś Dolina Göreme przyciąga tłumy zwiedzających. Ich liczba sprawia, że niewiele jest czasu na spokojną kontemplację arcydzieł znajdujących się w kościołach. Turyści niemal gęsiego przemierzają trasę prowadzącą do kilku najczęściej odwiedzanych obiektów. Kościół z Klamrą z freskami ukazującymi sceny z życia Jezusa. Kościół z Sandałem, który swą nazwę wziął od dwóch odcisków stóp znajdujących się pod freskiem Zmartwychwstania. Ciemny Kościół, z racji słabego dostępu światła, słynący z doskonale zachowanych żywych kolorów fresków. Kościół Matki Boskiej z wieloma wyobrażeniami Maryi. Kościół Jabłkowy, nazwany od trzymanego w ręku przez wyobrażonego na fresku Jezusa rzekomego jabłka, które najprawdopodobniej jest kulą ziemską. Kościół Wężowy, w którym urzekają pięknem przedstawienia św. Onufrego, cesarza Konstantyna i św. Heleny trzymającej w ręku krzyż, św. Jerzego i św. Teodora walczących ze smokiem-wężem. Kościół św. Barbary, który dzięki wymalowanym we wnętrzu czerwonym wapnem liniom wygląda jak zbudowany z kamienia. Spacer przez dolinę przypomina pielgrzymkę, niestety, kościoły udostępnione są jedynie do zwiedzania i niemożliwe jest sprawowanie w nich kultu. Co gorsza, wiele z kaplic i kościołów wykorzystywanych było przez tutejszych mieszkańców jako gołębniki. Co nie udawało się Osmanom, powoli udało się ich spadkobiercom...

Upadek kapadockiego chrześcijaństwa

Kapadocja w 1515 r. została włączona do imperium osmańskiego. Czyniło ono wszystko, by zlikwidować ostatni bastion chrześcijaństwa na swoim terytorium. Mimo tego jeszcze przez długi czas Kapadocja stanowiła liczące się centrum prawosławia. Do połowy XIX wieku jedna trzecia populacji północno-wschodniej Turcji, na terenie której leży ten region, była chrześcijańska i ormiańska (Ormianie w północno-wschodniej Anatolii pojawili się już w VII wieku przed Chrystusem). Najpierw imperium usunęło stąd Greków. W 1915 r. Turcy dopuścili się ludobójstwa na 1,5 mln Ormian, których jedyną winą była wiara w Chrystusa.

2016-06-29 08:12

Ocena: 0 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Co z postem w Wielką Sobotę?

Niedziela łowicka 15/2004

[ TEMATY ]

post

Wielka Sobota

monticellllo/pl.fotolia.com

Coraz częściej spotykam się z pytaniem, co z postem w Wielką Sobotę? Obowiązuje czy też nie? O poście znajdujemy liczne wypowiedzi na kartach Pisma Świętego. Chcąc zrozumieć jego znaczenie wypada powołać się na dwie, które padają z ust Pana Jezusa i przytoczone są w Ewangeliach.

Pierwszą przytacza św. Marek (Mk 9,14-29). Po cudownym przemienieniu na Górze Tabor, Jezus zstępuje z niej wraz z Piotrem, Jakubem i Janem, i spotyka pozostałych Apostołów oraz - pośród tłumów - ojca z synem opętanym przez szatana. Apostołowie są zmartwieni, bo chcieli uwolnić chłopca od szatana, ale ten ich nie usłuchał. Gdy już zostają sami, pytają Chrystusa, dlaczego nie mogli uwolnić chłopca od szatana? Usłyszeli wówczas znamienną odpowiedź: „Ten rodzaj zwycięża się tylko przez modlitwę i post”.
Drugi tekst zawarty jest w Ewangelii św. Łukasza (5,33-35). Opisuje rozmowę Pana Jezusa z faryzeuszami oraz z uczonymi w Piśmie na uczcie u Lewiego. Owi nauczyciele dziwią się, czemu uczniowie Jezusa nie poszczą. Odpowiada im wówczas Pan Jezus „Czy możecie gości weselnych nakłonić do postu, dopóki pan młody jest z nimi? Lecz przyjdzie czas, kiedy zabiorą im pana młodego, wtedy, w owe dni, będą pościć”

CZYTAJ DALEJ

Francja: wyjątkowa Wielkanoc z rekordową liczbą nowych katolików

2024-03-26 18:40

[ TEMATY ]

Francja

twitter.com

Kościół we Francji przygotowuje się w do wyjątkowej Wielkanocy z kolejną rekordową liczbą katechumenów. Choć dokładne dane nie zostały jeszcze ogłoszone, to szacuje się, że chrztów dorosłych będzie w tym roku o co najmniej 30 proc. więcej. To prawdziwa epidemia, a raczej niespodziewany cudowny połów - przyznaje ks. Pierre-Alain Lejeune, proboszcz z Bordeaux.

Zauważa, że wszystko zaczęło się półtora roku temu, kiedy do jego parafii zgłosiło się w sprawie chrztu kilkadziesiąt osób, tak iż obecnie ma osiem razy więcej katechumenów niż dwa lata temu. Początkowo myślał, że to przejaw dynamizmu jego parafii. Szybko jednak się przekonał, że nie jest wyjątkiem. Inni proboszczowie mają ten sam «problem», są przytłoczeni nagłym napływem nowych katechumenów.

CZYTAJ DALEJ

Kongres Eucharystyczny zainaugurowany

2024-03-28 17:43

Biuro Prasowe AK

Mszą Świętą Krzyżma w sanktuarium św. Jana Pawła II na Białych Morzach został dziś zainaugurowany Kongres Eucharystyczny Archidiecezji Krakowskiej.

– Bardzo pragnąłem sprawować tę dzisiejszą Mszę Świętą Krzyżma razem z wami. Poprzez nią bowiem rozpoczynamy Kongres Eucharystyczny Archidiecezji Krakowskiej – mówił na początku homilii abp Marek Jędraszewski, nawiązując do słów Jezusa wypowiedzianych do Apostołów podczas Ostatniej Wieczerzy. Metropolita krakowski zwrócił uwagę, że wyjątkowy charakter tej Mszy św. podkreśliło poświęcenie kapłańskich stuł z symbolami kongresu. – Przez jednakowy kształt tych stuł pragniemy wyrazić naszą jedność – jedność prezbiterium Świętego Kościoła Krakowskiego – dodawał arcybiskup zaznaczając, że nie chodzi przede wszystkim o zewnętrzny i estetyczny, ale eklezjalny wymiar jedności.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję