Mimo to – jak zauważa w rozmowie z KAI ks. Przemysław Drąg, dyrektor Krajowego Ośrodka Duszpasterstwa Rodziny przy Konferencji Episkopatu Polski – „im rodzina bardziej zaangażowana w działalność Kościoła, w różne ruchy i spotkania o charakterze religijnym, tym poziom szczęścia w rodzinie na poziomie relacji, komunikacji, religijności, wiedzy, a nawet życia materialnego jest lepszy. Widać wyraźnie, jak świadome zaangażowanie w życie Kościoła procentuje wzrostem jakości życia małżeńskiego i rodzinnego” – konkluduje ks. Drąg. Widać to choćby w odpowiedziach na przedsynodalną ankietę papieża Franciszka.

Rodzina w centrum

Jak to ujmuje Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin KEP, „Kościół uznaje służbę rodzinie za jedno ze swych najistotniejszych zadań, za 'pierwszy i z wielu względów najważniejszą drogę posłannictwa i posługi' (List Jana Pawła II do rodzin 2 i 1). Pomoc tę pragnie zaofiarować tym, którzy znając wartość małżeństwa i rodziny starają się pozostać im wierni; tym, którzy w 'niepewności i niepokoju poszukują prawdy i tym, którzy niesłusznie napotykają przeszkody w realizowaniu własnej wizji rodziny' (Familiaris consortio 1)”.

W opinii ks. Drąga, wciąż jeszcze nie wszyscy księża zdają sobie sprawę z tego, jak ważne jest duszpasterstwo rodzin i przygotowanie do małżeństwa, mimo że od 1995 r. w seminariach prowadzone są praktyczne zajęcia przygotowujące do pracy z rodzinami. To właśnie w rodzinie odbywa się przecież zasadniczy przekaz wiary i wartości.

Teologia ciała Jana Pawła II

Jan Paweł II poświęcał wiele uwagi małżeństwu i rodzinie. Na szczególną uwagę zasługuje adhortacja „Familiaris consortio” (1981). Jego teologię ciała, zawartą zwłaszcza w cyklu katechez „Mężczyzną i niewiastą stworzył ich”, biograf papieża George Weigel uważa za rewolucyjną. Nauczanie papieskie, w pełni zgodne z dotychczasową nauką Kościoła, zawiera niezwykłe dowartościowanie więzi cielesnej małżonków, które dawniejsza praktyka Kościoła traktowała nieraz wielce podejrzliwie. Nauczanie świętego papieża może stanowić i w wielu miejscach stanowi znakomitą, głęboką i mogącą trafić do dzisiejszego człowieka podstawę szeroko rozumianego duszpasterstwa rodzin. Jak twierdzi ks. Drąg, ta teologia rzeczywiście trafia do wielu.

Struktury Episkopatu

Komisja Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Rodzin – pierwsza wyspecjalizowana struktura tego rodzaju – powstała na przełomie lat 1965/1966. Obecna istniejąca Rada Episkopatu Polski ds. Rodziny utworzona została w roku 1996.

Krajowy Ośrodek Duszpasterstwa Rodzin jest instytucją wykonawczą Rady ds. Rodziny. Służy koordynacji inicjatyw Kościoła dotyczących rodziny, zwłaszcza duszpasterstwa rodzin. Corocznie KODR organizuje jedną (w maju) lub dwie kilkudniowe sesje diecezjalnych duszpasterzy rodzin i doradców życia rodzinnego. Służą one koordynacji i wymianie doświadczeń, w tym upowszechnianiu lokalnych inicjatyw, które warte są wprowadzenia w szerszej skali. Spotykają się one często z dużym zainteresowaniem obecnych. Ośrodek wydaje kwartalnik „Sprawy Rodziny”. Informuje też poprzez stronę internetową, przekazuje kontakty.

1 maja 2003 r. Konferencja Episkopatu Polski przyjęła Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin. Duszpasterstwo to definiuje ona jako „system kościelnych działań, które zmierzają do urzeczywistnienia zbawczego planu, dotyczącego małżeństwa i rodziny. Osią jego jest prawda o małżeństwie i rodzinie, nieomylnie przekazywana, interpretowana i odnoszona do .znaków czasu. przez Urząd Nauczycielski Kościoła. Do duszpasterstwa rodzin należy także wszechstronna troska o zapewnienie warunków sprzyjających realizacji tej prawdy, oraz konkretna pomoc udzielana rodzinie w wypełnianiu jej powołania (por. Familiaris consortio 1)”. Celem duszpasterstwa jest wspomaganie rodzin. Dyrektorium przedstawia zasady duszpasterstwa zarówno wobec rodzin „zwykłych”, jak i borykających się z rozmaitymi problemami.

Co roku we wrześniu odbywa się ogólnopolska Pielgrzymka Małżeństw o Rodzin na Jasną Górę. W jej ramach odbywają się wykłady formacyjne dla pielgrzymów, a centralnym punktem jest wspólna Msza. W zeszłym roku pojawił się pomysł odnawiania na Jasnej Górze przyrzeczeń małżeńskich, potwierdzonego stosownym certyfikatem. Wydano ich prawie osiemset.

Inicjatywy diecezjalne

Dyrektorium przewiduje w każdej diecezji istnienie Wydziału Duszpasterstwa Rodzin, kierowanego przez diecezjalnego duszpasterza rodzin we współpracy z diecezjalnym doradcą życia rodzinnego. Biskup powołuje także dekanalnych i rejonowych duszpasterzy rodzin.

Wiele działań prorodzinnych Kościoła odbywa się na poziomie diecezji. Polska jest krajem bardziej społecznie i kulturowo zróżnicowanym, niż to się może wydawać. Stąd znaczenie działań w diecezjach, odpowiadających na potrzeby lokalne.

W Polsce zachodniej i północnej trzeba np. zwrócić szczególną uwagę na problem długotrwałych wyjazdów do pracy za granicę. Zjawisko to, obecne właściwie w całej Polsce, np. w diecezji opolskiej przybiera postać prawdziwej plagi. Wyjazd jednego, a bywa, że i obojga rodziców do pracy, powoduje masowe zjawisko, któremu nadano nazwę eurosieroctwa. Na problem ten jako pierwszy zwracał uwagę ówczesny biskup opolski (obecny arcybiskup senior) Alfons Nossol.

Przykładem inicjatywy diecezjalnej jest realizowany w diecezji warszawsko-praskiej program przygotowania do małżeństwa „Ewangelizacja intymności małżeńskiej” autorstwa ordynariusza, abp. Henryka Hosera, skądinąd lekarza z wykształcenia. Program przewiduje wieloetapową pracę formacyjną w myśl nauczania Jana Pawła II z adhortacji „Familiaris consortio”, zakładającego towarzyszenie rodzinie w różnych etapach jej rozwoju. Główną treścią jest chrześcijańska antropologia, teologia ciała według Jana Pawła II oraz zadania chrześcijańskiej rodziny. Pary pracują indywidualnie w Ośrodkach Formacji Rodziny w parafiach lub dekanatach, uczestniczą także w trwających osiem tygodni warsztatach. Program jest pozytywnie odbierany – przez półtora roku uczestniczyło w nim półtora tysiąca par.

Inicjatywy diecezjalne są najrozmaitsze: rekolekcje dla młodych małżeństw, spotkania formacyjne, ale także pikniki rodzinne czy dni rodziny, gdzie wszyscy jej członkowie mogą w sposób kulturalny i atrakcyjny spędzić wolny czas. Imprezy takie często mają wsparcie miejscowego samorządu. Wymiar rodzinny mają również zdobywające w ostatnich latach wielką popularność Orszaki Trzech Króli – sposób obchodzenia Święta Objawienia Pańskiego, który niedawno stał się znów dniem wolnym od pracy. Orszaki odwołują się do treści teologicznych, czyniąc to w sposób niezwykle atrakcyjny, zwłaszcza dala dzieci.