Reklama

prosto i jasno

Kapłani dla Niepodległej

Z całą pewnością ks. Jan Gnatowski zasługuje na należne mu miejsce w panteonie zasłużonych Polaków, szczególnie dzisiaj.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zdarza mi się pisać na tych łamach o wielkich postaciach, o książkach, bardzo często o jakimś ważnym wydarzeniu w Senacie. Tak będzie i tym razem, a okazją jest wydanie przez sen. Jana Marię Jackowskiego znakomitej monografii o wybitnym kapłanie przełomu XIX i XX wieku – ks. prał. Janie Gnatowskim (1855 –1925).

Autora monografii „Ks. Jan Gnatowski (1855 – 1925) na tle epoki. Biografia historyczna” – dr. Jackowskiego, nie muszę czytelnikom „Niedzieli” przedstawiać, znany jest bowiem z wielu poczytnych książek publicystycznych o najnowszej historii Polski oraz z kilku tysięcy tekstów prasowych. Jego książka o ks. Gnatowskim jest natomiast pierwszą biografią historyczną tego nie tylko cenionego kapłana, lecz również uznanego pisarza i publicysty.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Fakt, że urodził się i wychował na Podolu w czasach zaborów, w szlacheckiej rodzinie katolickiej, poddanej szykanom religijnym, politycznym i gospodarczym, odcisnął trwałe piętno na jego kapłańskich losach. Wszystko to ukształtowało przyszłego kapłana, pisarza i papieskiego dyplomatę.

Studia teologiczne odbył w Innsbrucku, następnie pracował w nuncjaturze w Monachium (1888-90), z kolei w okresie lwowskim (lata 1890 – 1905) był twórcą i gospodarzem salonu literackiego, w którym spotykała się intelektualna, społeczna, artystyczna i kulturalna elita stolicy Galicji. Dzięki wiedzy i erudycji, a także obyciu w świecie rozpatrywano jego kandydaturę do kierowania katedrą historii sztuki Uniwersytetu Lwowskiego.

W 1889 r. został tajnym szambelanem Jego Świątobliwości Leona XIII, w 1890 r. otrzymał godność kanonika żytomierskiego, a 5 maja 1905 r. – prałata domowego Jego Świątobliwości Piusa X.

Ostatnie 20 lat życia (1905-25) spędził w Warszawie, m.in. 3 lata pracował w Kurii Metropolitalnej Warszawskiej, a w dwóch ostatnich latach życia był rektorem kościoła pw. Świętego Ducha przy ul. Długiej w Warszawie i kapelanem wiernych języka niemieckiego.

Reklama

Piękna postać kapłana i literata, choć obecnie zapomniana, jakże jednak bogata w literacką spuściznę, która w znacznej części nosi w sobie ładunek autobiograficzny – m.in. odwołując się do dziejów własnej rodziny zaangażowanej po stronie narodowej oraz etosu patriotycznego w ówczesnych realiach, w noweli „Doczekał”, a także w opowiadaniu „Leoncia” ukazał antypolską politykę caratu, bezwzględnie tępiącą każdy przejaw polskości i wiary katolickiej. Do tej problematyki nawiązywał też w innych utworach, w opowiadaniu „Z ciężkich dni”, w noweli „Na śmierć” czy w jednoaktowym pastelu scenicznym „Jak liście z drzew strącone”.

Ks. Gnatowskiego, który pisał pod pseudonimem „Jan Łada”, uważa się za jednego z prekursorów literatury fantasy oraz literatury o charakterze chrześcijańskim z wątkami spirytystycznymi i eschatologicznymi. Jego powieści: „Antychryst. Powieść z ostatnich dni świata”, a także „W zaklętym zamczysku”, „Lucyfer” oraz „Oman” są reklamowane jako klasyka literatury i wymieniane jako kanon literatury fantasy w piśmiennictwie nie tylko polskim, ale również ukraińskim i rosyjskim. Kilka najbardziej znanych powieści ks. Gnatowskiego zostało wydanych w 2012 r. przez firmę InpiNgo w formie e-booków w ramach serii „Białe Kruki na e-booki”.

Poza tym, że ks. Gnatowski trudził się twórczością powieściopisarską, nowelistyczną i publicystyczną, był także pamiętnikarzem, pozostawił bowiem wspomnienia z lat szkolnych, ze swoich podróży i z okresu pracy w monachijskiej nuncjaturze. Jego aktywność kapłańska, talent dyplomatyczny i literacki, zacięcie publicystyczno-polemiczne, a także bogata osobowość i znajomość wielu środowisk kościelnych, politycznych, artystycznych, kulturalnych, społecznych oraz zakres oddziaływania za pośrednictwem jego artykułów i książek czynią z niego ważną postać polskiego życia religijnego, narodowego i kulturalnego na przełomie wieków XIX i XX oraz w początkach II Rzeczypospolitej.

Z całą pewnością ks. Jan Gnatowski zasługuje na należne mu miejsce w panteonie zasłużonych Polaków, szczególnie dzisiaj, w czasach, w których w kulturze masowej jest upowszechniany stereotyp księdza jako osoby o stosunkowo wąskich horyzontach intelektualnych i niskich kwalifikacjach twórczych. Dopiszmy: książka o ks. Gnatowskim, będąca rozprawą doktorską J. M. Jackowskiego, została wydana w serii „W służbie Niepodległej” przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wpisała się więc w niepodległościową tradycję narodu i państwa polskiego.

Czesław Ryszka
Pisarz i publicysta senator RP w latach 2005-11 i od 2015 r.

2019-01-02 11:07

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Całun Turyński – badania naukowe potwierdzają, że nie został wyprodukowany

2024-03-28 22:00

[ TEMATY ]

całun turyński

Adobe.Stock

Całun Turyński

Całun Turyński

W Turynie we Włoszech zachowało się prześcieradło, w które według tradycji owinięto ciało zmarłego Jezusa - Święty Całun. W ostatnich latach tkanina ta została poddana licznym, nowym badaniom naukowym. Rozmawialiśmy o tym z prof. Emanuelą Marinelli, autorką wielu książek na temat Całunu - niedawno we Włoszech ukazała się publikacja „Via Sindonis” (Wydawnictwo Ares), napisana wspólnie z teologiem ks. Domenico Repice.

- Czy może pani profesor wyjaśnić tytuł swojej nowej książki „Via Sindonis”?

CZYTAJ DALEJ

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Karol Porwich/Niedziela

Święte Triduum – dni, których nie można przegapić. Dni, które trzeba nasączyć modlitwą i trwaniem przy Jezusie.

Święte Triduum to dni wielkiej Obecności i... Nieobecności Jezusa. Tajemnica Wielkiego Czwartku – z ustanowieniem Eucharystii i kapłaństwa – wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy.

CZYTAJ DALEJ

W TVP1 premiera filmu dokumentalnego „Wojtyłowie. Drogi do świętości”

2024-03-29 11:11

[ TEMATY ]

film

TVP

„Wojtyłowie. Drogi do świętości” to dokument opowiadający historię rodziny, z której wywodzi się Karol Wojtyła. Prezentując sylwetki członków rodziny Wojtyłów film ukazuje, jak ważna jest rodzina. W dokumencie autorstwa Piotra Kota i Mileny Kindziuk wystąpili m.in. kard. Stanisław Dziwisz, Ewa Czaicka, Jan Wojtyła. Premiera - 30 marca o 10:35 w TVP1.

Dokument opowiada historię rodziny, z której wywodzi się wyjątkowy człowiek, wielki Papież i późniejszy święty. Prezentując sylwetki członków rodziny Wojtyłów film ukazuje, jak ważna jest rodzina. Głęboka więź powstaje dzięki zaufaniu i prawdzie, a wszystko zanurzone i przesycone jest miłością. Rodzina Wojtyłów uczy, że pozytywne związki i relacje kształtują całe nasze życie.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję