Oczywiście, najistotniejszy jest przekaz, zresztą bardzo skuteczny, bo przecież my, chrześcijanie, wierzymy w każde słowo, zapisane przez Ewangelistów. Zwykła ludzka ciekawość każe nam się jednak zastanowić, czy gdybyśmy żyli w Palestynie w ostatnich latach panowania Tyberiusza, kiedy prefektem Judei był Poncjusz Piłat, uwierzylibyśmy w to, co miał do przekazania Syn cieśli z Nazaretu. Artyści od setek lat malują pędzlem Ewangelię, którą słowem namalowali czterej Apostołowie; w sztuce Jezus Chrystus zazwyczaj wyróżnia się na tle uczniów: posturą, pięknym wyglądem i bijącą od Niego charyzmą. Patrząc na obraz, od razu wiemy, kto jest centralną postacią. Czy rzeczywiście historyczny Jezus rzucał się w oczy? Czy rozpoznalibyśmy Go na pierwszy rzut oka?

Relikwie Zmartwychwstania

Istnieją dwa przedmioty, którym tradycja przypisuje, że są na nich utrwalone wizerunki Jezusa. Jeden z nich to Chusta z Manoppello, z obrazem żywego mężczyzny z otwartymi oczami i lekko uchylonymi ustami, oraz Całun Turyński – płótno, w które miało być owinięte ciało Chrystusa podczas składania go w grobie. Na całunie zachował się wizerunek martwego człowieka, zmarłego w wyniku powieszenia na krzyżu, torturowanego przed śmiercią. Te dwa kawałki materiału to jednak nie wszystko, co możemy powiązać z Jezusem Chrystusem, Jego śmiercią i zmartwychwstaniem. Rytuały pogrzebowe w Palestynie w I wieku wymagały, aby ciało zmarłego, zwłaszcza skazańca, torturowanego, bitego i skrwawionego, było owinięte w taki sposób, by krew nie skapywała i nie przesiąkała przez płótna. Dlatego Jezus miał głowę owiniętą lnianą tkaniną, w którą wsiąkały krew i osocze, miał także założony rodzaj czepka, wiązany pod brodą, aby szczęka nie opadała i usta były zamknięte. Dodatkowo całe ciało było owinięte zwojem płótna, a na twarzy położono chustę, którą wcześniej wytarto twarz z potu i krwi, kiedy Jezus jeszcze żył.

Od początku istnienia chrześcijaństwa wyznawcy starali się przechowywać przedmioty związane z przekazami Ewangelii. Pieczołowicie się nimi opiekowano i w wyniku różnych kolei losu wiele z nich – drogą przez Konstantynopol – znalazło się w Europie Zachodniej. Losy poszczególnych relikwii były fascynujące, np. chusta leżąca na owiniętej całunem twarzy Jezusa – ta, na której pojawił się wizerunek żywego jeszcze człowieka, zwana chustą św. Weroniki – była noszona przed wojskiem bizantyjskim jako chorągiew pomagająca zwyciężać wrogów. Przeniesiona do Rzymu w VIII wieku zaginęła najprawdopodobniej po zdobyciu Wiecznego Miasta przez wojska Karola V w XVI wieku.

O czym mówią przedmioty?

Na szczęście wszystkie płótna, w które – według tradycji – owinięte było ciało Jezusa Chrystusa, zachowały się do naszych czasów i są obiektami szczegółowych badań naukowych. Największym problemem jest zawsze datowanie. Liczne badania, wykonywane różnymi technikami, zdradzają bowiem ogromny rozrzut czasowy, kiedy płótno Całunu Turyńskiego, czyli lnianej tkaniny o wymiarach 437 × 113 cm, mogło zostać wyprodukowane. Zakres dat to od 300 r. przed Chr. do 1390 r. po Chr.; jeśli chodzi o to najpóźniejsze datowanie, podejrzewa się, że badacze zamiast próbki oryginalnego materiału otrzymali do ocenienia część jednej z łat wszytych w celu naprawy tkaniny. Całun był wielokrotnie wystawiany na widok publiczny, został częściowo nadpalony, był naprawiany i przechowywany w niekorzystnych warunkach. Wszystkie te zdarzenia mogły zaburzyć prawidłową ocenę datowania powstania płótna. Inne metody są znacznie bardziej precyzyjne. Badano np. splot, który wykorzystano podczas tkania materiału, i jest on identyczny z tym, który znaleziono w innych tkaninach grobowych znajdowanych w Palestynie i datowanych na I wiek. Co więcej, przy okazji badania splotów Chusty z Oviedo, czyli małego kawałka materiału, w który, według tradycji, ciasno owinięta była głowa Jezusa i w który wsiąkały krew i osocze wydobywające się z ran na głowie i ze złamanego nosa, okazało się, że najprawdopodobniej pochodzą one z tego samego warsztatu. Jeśli przyjmiemy, że wszystkie tkaniny spoczywały na tym samym człowieku, to czy można to udowodnić? Otóż porównano obraz twarzy z Całunu Turyńskiego z wizerunkiem na Chuście z Oviedo – miejsca krwawień oraz wypływu osocza krwi pokrywają się z ranami. Wygląda na to, że obydwie warstwy materiału leżały jedna na drugiej: Chusta z Oviedo opasywała ciasno twarz, a na niej leżało płótno całunu. Na wierzchu (na całunie) położona została tkanina z bisioru. Obecnie jest ona przechowywana we Włoszech, znana jako Chusta z Manoppello. Badania przeprowadzone przez niemiecką siostrę zakonną Blandinę Paschalis Schlömer wykazały, że widoczny układ twarzy, jej proporcji i ran jest identyczny z tym na Całunie z Turynu. Wynika z tego, że opisywane powyżej kawałki tkanin leżały jedna na drugiej, w tym samym grobie i spowijały to samo ciało.

Należy jednak jeszcze dowieść, czy ów grób znajdował się rzeczywiście w Palestynie i był w nim pochowany typowy mieszkaniec tamtych ziem. Do odpowiedzi na to pytanie zabrali się kryminolodzy i badacze pyłków. Znaleziono ślady kilkudziesięciu roślin typowych dla Judei, nie tylko na całunie, ale także na Chuście z Oviedo, co więcej –

badanie resztek krwi pozostawionych na poszczególnych relikwiach wykazało, że wszędzie znajduje się krew grupy AB, rzadkiej w Europie, ale powszechnej na Bliskim Wschodzie.

Podziel się cytatem

Grupa krwi AB znalazła się także na Tunice z Argenteuil. Według tradycji, jest to szata, w której Jezus szedł w swojej ostatniej drodze, niosąc krzyż. Tunika była wykonana bez szwów, została utkana od góry do dołu. To o tę szatę rzymscy żołnierze rzucali losy, nie chcąc jej rozcinać na części. Tunika przechowywana we francuskim mieście Argenteuil co najmniej od XII wieku nosi na sobie ślady otarć i zakrwawień, a ich umiejscowienie jest zgodne z tymi, które znajdują się na spodniej części Całunu Turyńskiego.

Czy człowiek z całunu to Chrystus?

Wizerunek na całunie jest bardzo niewyraźny, blady i mało czytelny. Dopiero kiedy obejrzy się negatywy zdjęć, widać bardzo dokładnie wszystkie szczegóły. Współczesne techniki pozwalają na dopatrzenie się zadziwiających elementów. Dwaj włoscy naukowcy, niezależnie od siebie, dostrzegli małe krążki umieszczone na oczach zmarłego. Dokładna analiza wykazała, że najprawdopodobniej są to hebrajskie monety o nazwie prutah; można je nawet datować na 16. rok panowania cesarza Tyberiusza, czyli na 30 r. I wieku.

Jeszcze bardziej zadziwiające jest odkrycie greckich i łacińskich słów w okolicach twarzy Jezusa. Badacze, którzy je odkryli, uważają, że są to pozostałości karty z czymś w rodzaju aktu zgonu.

Niezależnie od wszystkich informacji, które można uzyskać w wyniku badań tkanin, w które – według tradycji – owinięte było ciało Jezusa, jedno pozostaje bezsporne: same wizerunki nie są falsyfikatem średniowiecznych malarzy, co czasem zarzucano wierzącym w ich autentyczność. Nie da się naukowo wyjaśnić, jak powstały, a szczegóły męki opisane w Ewangeliach można odwzorować za pomocą badań krwi, rozkładu ran czy śladów, które na ciele zostawił ciężki drewniany krzyż.

W kwestii badania Całunu Turyńskiego, Chusty z Oviedo czy wizerunku z Manoppello nauka zapewne nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa.

Podziel się cytatem

Nam pozostaje wpatrywanie się w oblicze powstałe ze złożenia tych istniejących. I pytanie, czy na pewno patrzymy w twarz Jezusa Chrystusa... Ale to już jest kwestia wiary.