Reklama

Historia

Chcieliśmy wolność sobie zawdzięczać

Mimo upływu ponad siedmiu dekad Powstanie Warszawskie nadal ogniskuje spory, co nie tylko odzwierciedla zainteresowanie naszą historią najnowszą, ale także ilustruje przemiany w myśleniu społeczeństwa.

Niedziela Ogólnopolska 31/2020, str. 46-47

[ TEMATY ]

Powstanie Warszawskie

Narodowe Archiwum Cyfrowe

Powstanie Warszawskie, groby uliczne, sierpień 1944 r.

Powstanie Warszawskie, groby uliczne, sierpień 1944 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Coraz natarczywiej wracają w debacie publicznej pytania: czy Powstanie Warszawskie było totalną klęską, o której najlepiej zapomnieć? Czy dziś może być jedynie przestrogą dla przyszłych pokoleń? Są to także pytania o stosunek współczesnego pokolenia do modelu patriotyzmu. Popatrzmy z innej perspektywy. W sierpniu 1944 r. powstanie w Paryżu, niedysponujące większą siłą niż nasze, wsparte przez siły alianckie, po kilku dniach zakończyło się zwycięstwem. Dwa miasta przyfrontowe, a jakże dwa różne finały. Świętująca wolność stolica Francji i tonąca w gruzach, zamordowana po 2 miesiącach samotnej walki Warszawa.

Totalna klęska?

Dyskusja ta zaczęła się już w chwili upadku powstania i wcale nie była jednobrzmiącą narracją, z wyjątkiem pogardy i fałszu propagandy polskich komunistów spod znaku Polskiej Partii Robotniczej i Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, wysługujących się sowieckiemu mocodawcy, który wraz z Adolfem Hitlerem wydał wyrok na powstańczą Warszawę.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

W organie AK – Biuletynie Informacyjnym z 4 października, czyli tuż po upadku powstania, napisano: „Klęska, której rozmiarów pomniejszać nie chcemy, jest klęską jednego miasta, jednego etapu naszej walki o wolność. Nie jest klęską naszego narodu, naszych planów i ideałów historycznych. Z przelanej krwi, z zespolonego trudu i znoju, z męki ciał i dusz naszych powstanie nowa Polska, wolna, silna i wielka. (...) Wiara ta – to najrealniejszy, najrealniejszy Testament pisany krwią wielotysięcznych ofiar i bohaterów Powstania”. Czy była w tym tylko, spowodowana dramatycznymi okolicznościami, rozpaczliwa próba ratowania decyzji o nim i jego sensu?

Reklama

Bilans powstania daleki jest zapewne od jednoznaczności, która pozwalałaby na proste oceny. Nie można nie pamiętać o gigantycznej cenie, którą zapłaciliśmy jako wspólnota, i rezygnować z postawienia najtrudniejszego pytania: czy było warto? Z pewnością heroizm pokolenia powstańczego i świadectwo umiłowania wolności były kiedyś i są dziś „wielkim kapitałem”. Może on być źródłem siły i ważnym elementem naszej tożsamości jako wspólnoty. Dlatego hołd złożony powstańcom przez śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego w postaci Muzeum Powstania był nie tylko wyrazem pamięci, ale także inwestycją w kształtowanie postaw młodych Polaków. Bo jak powiedział św. Jan Paweł II do młodzieży polonijnej: „Jesteście młodzi i trzeba, ażeby z tamtego wielkiego, bohaterskiego zrywu zostało w waszych sercach to, co jest istotne. A istotne jest umiłowanie wolności i gotowość świadczenia sobą o prawdzie i wolności. Myślę, że to jest owo dziedzictwo, które pokolenie starsze (...) chciało wpisać na trwałe w dziejach narodu, w dziejach ojczyzny – z pokolenia na pokolenie”. Po latach o wpływie, jaki miało powstanie na jego życiową drogę, papież powiedział: „Powstanie Warszawskie było zrywem pokolenia moich rówieśników, którzy swoje młode życie rzucili na płonący stos. I heroizm tych moich rówieśników dopomógł mi w odkryciu mojego powołania”. Jako świadek o powstaniu mówił także kapelan AK kard. Stefan Wyszyński: „Straszne to były dni, ale jakże wspaniałe! Okryły stolicę narodu, który chciał być wolny, nową chwałą, albowiem naród – przez swych synów walczących w Warszawie – zaświadczył, że pragnie wolności i ma do niej prawo”. Mając świadomość wysokiej ceny, którą zapłaciła Polska w powstaniu, Wyszyński podkreślał głęboki sens, który tkwił w przesłaniu moralnym zawartym w słowach: „Polska chce żyć, ma prawo do życia i możność utrzymania się przy życiu własnymi silami”. Myśl tę wyraził delegat rządu Jan Stanisław Jankowski, współodpowiedzialny za wybuch powstania: „Chcieliśmy być wolni i wolność sobie zawdzięczać”. To przesłanie wolności nadaje powstaniu najgłębszy sens moralny i polityczny. Pokoleniu, dla którego było to największym doświadczeniem życiowym, pozwoliło bowiem zachować kręgosłup moralny, gdyż wchodziło ono w czas zniewolenia ze świadomością, że nie pozwoliło bez oporu nałożyć sobie obroży, nie pozwoliło dobrowolnie zrezygnować z wolności, przyzwyczaić się do niewoli. Choć prawdą jest też to, że niektórych złamało. Mimo wszystko ten depozyt zasługuje nie tylko na pamięć, ale także na hołd złożony bohaterom. I nie musi to wcale oznaczać – jak chcą tego rzecznicy „nowoczesnego patriotyzmu”, odwróconego tyłem do przeszłości – „patologicznego kultu heroicznej śmierci” czy „kreowania mody na masakrę”.

Tylko plewy nie kosztują

Ci, którzy podważają dziś sens powstania, a wraz z tym całą tradycję insurekcyjną, w imię patriotyzmu pragmatycznego, afirmującego życie, normalność i nowoczesność, tworzą fałszywe przeciwstawienie: albo autostrady, albo masakra i martyrologia. Można modernizować kraj na fundamencie dojrzałej tożsamości, z której czerpie się siłę i poczucie własnej wartości. I nie musi to wcale prowadzić do patologicznej megalomanii czy samobójczej polityki. Przeciwnie, tradycja powstania każe stawiać wielkie cele, ale jednocześnie uczy odpowiedzialności za racjonalne wybory i liczenia przede wszystkim na własne siły. Być może mają rację ci, którzy twierdzą, że totalna negacja dziedzictwa powstania kryje „filozofię pełnej michy”, czyli de facto pustki. Przesłanie do młodych w duchu: jak najszybciej upodobnijmy się do Zachodu, wyleczmy się z chorej martyrologii, która przeszkadza nam w drodze do normalności, jest fałszywe, gdyż sprowadza się w praktyce do komunikatu: nie musicie ani niczego poświęcać, ani ryzykować dla wspólnoty, bo jest ona tylko zbiorowością opartą na kontrakcie i interesie.

Tymczasem prymas mówił: „Nie chciejcie Polski, która by was nie kosztowała. Tylko plewy nie kosztują”, a wychowanie młodego pokolenia łączył z kształtowaniem postawy służby i ofiary. W takim samym duchu nauczał Jan Paweł II: „To, co kosztuje, właśnie stanowi wartość. Nie można zaś być prawdziwie wolnym bez rzetelnego i głębokiego stosunku do wartości. Nie pragnijmy takiej Polski, która by nas nic nie kosztowała. Natomiast czuwajmy przy wszystkim, co stanowi autentyczne dziedzictwo pokoleń, starając się wzbogacić to dziedzictwo”.

Większość żołnierzy powstania nie miało wątpliwości, czy powstanie miało sens. I mimo że wielu z nich doświadczyło po wojnie upokorzenia i terroru, twierdzili, iż dla powiewu wolności i jedności, który przeżyli na małym skrawku wyzwolonej stolicy, „choćby dla tych chwil warto było!”. Popatrzmy na te słowa w kontekście tego, co Jan Paweł II powiedział o kryteriach oceny wydarzeń z przeszłości: „Dzieje narodu zasługują na właściwą ocenę wedle tego, co wniósł on w rozwój człowieka i człowieczeństwa, w jego świadomość, serce, sumienie. To najgłębszy nurt kultury. To jej najmocniejszy zrąb. To jej rdzeń i siła”.

2020-07-28 08:21

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Warszawiacy przejdą ulicami Woli w uroczystym Marszu Pamięci

[ TEMATY ]

Powstanie Warszawskie

Wikipedia

12-metrowa Kotwica wieńczy Kopiec Powstania Warszawskiego

12-metrowa Kotwica wieńczy Kopiec Powstania Warszawskiego

Mieszkańcy Warszawy w piątek 5 sierpnia o godz. 19.00 zgromadzą się przy skwerze Pamięci, u zbiegu ulicy Leszno i alei Solidarności, a następnie przejdą ulicami Woli w kierunku cmentarza Powstańców Warszawy, by upamiętnić ofiary cywilne Powstania Warszawskiego.

Uczestnicy dotrą do cmentarza Powstańców Warszawy, obok którego na wystawie plenerowej „Zachowajmy ich w pamięci”, poświęconej ofiarom cywilnym Powstania, zaprezentowanych jest ponad 51 tys. nazwisk warszawiaków poległych lub zaginionych w Powstaniu Warszawskim. Przedstawiona lista ofiar cywilnych to największy dostępny zbiór danych osób, które zginęły w Powstaniu Warszawskim. Ekspozycja od maja tego roku oświetla wieczorami aleję główną parku Powstańców Warszawy.
CZYTAJ DALEJ

Polską racją stanu jest odwołanie von der Leyen

2025-07-09 18:50

[ TEMATY ]

Jadwiga Wiśniewska

Ursula von der Leyen

PAP/EPA/GUILLAUME HORCAJUELO

Ursula von der Leyen

Ursula von der Leyen

Konieczne jest odwołanie von der Leyen, która od sześciu lat kieruje KE w sposób całkowicie oderwany od rzeczywistości, realnych potrzeb obywateli oraz od wartości, na których zbudowano wspólną Europę.

Pod rządami von der Leyen, Komisja Europejska stała się instrumentem interesów radykalnych organizacji pozarządowych i zakładnikiem błędnej ideologii ekologizmu jak i polityki migracyjnej. To właśnie sztandarowe projekty polityczne von der Leyen, takie jak Zielony Ład, Pakt Migracyjny, centralizacja UE czy zawarcie umowy z Mercosur prowadzą do spadku konkurencyjności europejskiej gospodarki, wzrostu kosztów energii, a tym samym ubóstwa energetycznego, upadku europejskiego rolnictwa i zagrożenia bezpieczeństwa. Wbrew wszelkiej logice, projekty te są nie tylko kontynuowane, ale wręcz ich realizacja przyspieszana.
CZYTAJ DALEJ

Kościół odmawia katolickiego pochówku tylko tym, którzy dopuścili się grzechu śmiertelnego. Co to znaczy?

2025-07-09 19:10

[ TEMATY ]

pogrzeb

pochówek

Adobe Stock

Kościół odmawia katolickiego pochówku tylko tym osobom, które dopuściły się grzechu śmiertelnego publicznego - powiedział PAP ks. Grzegorz Strzelczyk, nawiązując do pogrzebu Tadeusza Dudy, który miał dokonać podwójnego zabójstwa córki i zięcia w Starej Wsi.

Ciało Tadeusza Dudy odnaleziono 1 lipca. Według policji doszło do samobójstwa. 7 lipca w kościele w Kamienicy (powiat limanowski) miało miejsce nabożeństwo żałobne za Dudę.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję