Reklama

Niedziela Podlaska

Dzisiaj i wczoraj

Po prawie czteroletnim okresie prac konserwatorskich i starań o środki finansowe, ołtarze w kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Milejczycach odzyskały swój dawny blask.

Niedziela podlaska 35/2022, str. IV

[ TEMATY ]

prace konserwatorskie

Elżbieta Gajoch

Obraz Pana Jezusa z otwartym sercem jest prawdopodobnie najstarszym takim wizerunkiem w Polsce

Obraz Pana Jezusa z otwartym sercem jest prawdopodobnie najstarszym
takim wizerunkiem w Polsce

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Restauracji poddane zostały trzy barokowe ołtarze z 1744 r.: główny, dawniej zwany wielkim i dwa boczne – Najświętszego Serca Pana Jezusa Dobrego Pasterza i Matki Bożej z Dzieciątkiem, zwany obecnie Matki Bożej Pocieszenia i Wspomożenia Wiernych. Czwarty ołtarz – św. Teresy od Dzieciątka Jezus jako wtręt, pochodzący z okresu międzywojennego, nie był odnawiany. W pierwszej kolejności konserwowane były ołtarze boczne: Boskiego Serca i Matki Bożej z Dzieciątkiem, a następnie ołtarz główny.

Prace konserwatorskie

Konserwator zabytków wykonał rekonesans na miejscu, przeprowadził demontaż ołtarzy i przywiózł je do Pracowni Konserwacji Zabytków w Warszawie. Usunął mensy ołtarzowe jako elementy niepierwotne. W Warszawie nasączył ołtarze środkiem owadobójczym przeciwko owadom toczącym drewno: kołatkom i spuszczelom. Osłabione fragmenty drewnianych konstrukcji i rzeźb impregnował środkami wzmacniającymi tj. roztworami żywic syntetycznych. Zdjął wszystkie przemalowania, a ubytek farby uzupełnił zaprawą kredową. Następnie odtworzył oryginalną kolorystkę, malując ołtarze na nowo. Rzeźby i snycerka były pierwotnie pokryte czystym złotem. Podczas przedostatniej konserwacji w latach 70. XX wieku do złocenia użyto materiału zastępczego, tj. szlagmetalu, który nie pozostawił żadnych śladów po pierwotnych złoceniach. Po wykonanym obecnie w Chełmie złoceniu złotem ujrzeliśmy nasze ołtarze w całej krasie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Bezpowrotna strata

Niestety to niepełne piękno barokowego dzieła, gdyż niektóre istotne jego fragmenty zostały bezpowrotnie zniszczone po powstaniu styczniowym. W okresie od 20 lutego 1866 r. przez 11 kwietnia 1866 r. do 12 listopada 1867 r. tj. od likwidacji katolickiej parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Milejczycach przez zamianę kościoła na prawosławną cerkiew i do poświęcenia świątyni jako cerkiew Świętego Ducha, nastąpiło przystosowanie ołtarzy do potrzeb liturgicznych ortodoksyjnego prawosławia. Prawosławna cerkiew całkowicie odeszła w rzeźbiarstwie od rzeźby postaci. Z tego powodu usunięto z ołtarzy wszystkie przestrzenne rzeźby aniołów i świętych. Pozbyto się posągów: św. Wojciecha i św. Mikołaja, znajdujących się przy kolumnach ołtarza głównego. Zlikwidowano również statuę św. Michała Archanioła w zwieńczeniu ołtarza głównego. Istniejąca obecnie rzeźba tej postaci została odtworzona podczas przedostatniej konserwacji. Do tego czasu szczyt ołtarza zdobił drewniany krzyż bez pasyjki, pomalowany białą farbą. Ponadto usunięto dwa serafiny z ołtarza głównego oraz po pięć serafinów i dwa cherubiny z każdego ołtarza bocznego. W ołtarzu głównym zachowały się jedynie dwa anioły klęczące na gzymsie oraz po dwa anioły przylegające do ścian naw w ołtarzach bocznych. Zdemontowano też ołtarz św. Antoniego z obrazem tego katolickiego świętego, malowanym na płótnie. Usunięte przez władze prawosławnej cerkwi rzeźby świętych i aniołów nigdy nie powróciły do milejczyckiego kościoła.

Reklama

Trudna historia

W malarstwie wschodnim postacie świętych i malowana rzeczywistość przedstawiane były bardziej symbolicznie niż realistycznie. Ikona zawierała zwykle postacie z wąskimi ustami, małymi uszami, wydłużonymi palcami, często w zastygłym ruchu. Pojawiający się krajobraz nie był odbiciem rzeczywistości, lecz pełnił rolę symbolu. Dostosowując się do tych wymagań, wyjęto z ołtarza głównego obrazy patronów kościoła – katolickich świętych. Z górnej kondygnacji ołtarza zdemontowano obraz św. Zygmunta. Milejczycki kościół ufundował król Zygmunt I Stary, a jego pierwszym patronem, oprócz św. Stanisława, biskupa i męczennika i św. Mikołaja, był św. Zygmunt. Z dolnej kondygnacji ołtarza wyjęto też obraz św. Stanisława, biskupa i męczennika, wskrzeszającego Piotrowina z grobu. Oba te obrazy zostały namalowane na płótnie i zainstalowane w rzeźbionych ramach i złoconych złotem. Można domniemywać, iż mogły być starsze od ołtarza. W miejsce obrazu św. Stanisława, biskupa i męczennika, władze cerkwi zamieściły ikonę św. Trójcy. Obraz ten wisiał na tym miejscu jeszcze długo po rewindykacji kościoła. W listopadzie 1949 r. został przekazany cerkwi prawosławnej w Milejczycach. Wszystkie usunięte przez władze prawosławnej cerkwi obrazy nigdy nie powróciły do milejczyckiego kościoła. Pracownicy milejczyckich kaflarni ufundowali nowy obraz św. Stanisława, biskupa i męczennika, i zawiesili go pod koniec 1949 r. Odbyło się to w okresie stalinizmu, w którym nie można było organizować składek na cele kultu religijnego. Obraz, podobnie jak poprzedni, malowany został farbą olejną i umieszczony w rzeźbionej ramie, zdobionej złotem. Istnieje on do dziś i został poddany konserwacji.

Najstarszy obraz?

Nie wiadomo jaka ikona została instalowana w górnej kondygnacji ołtarza w czasie zaboru kościoła. Wmontowany na jej miejsce obecny obraz Chrystusa w Ogrójcu, istniał tutaj, jak wynika z dokumentacji, już w 1926 r. Nie usunięto obrazu słynącego cudami, przedstawiającego Pana Jezusa z otwartym sercem i z owieczką na ramieniu (milejczyckie cerkwie do 1839 r. były cerkwiami unickimi). Jednak w celu zasłonięcia Boskiego Serca sporządzono złoconą szatę z lipowego drzewa, z wyciętymi otworami na twarz i ręce Zbawiciela oraz owieczkę. Starosta cerkiewny przymocował ją do obrazu. Wydarzenia, które potem doświadczył – utrata majątku i rodziny, ślepota, alkoholizm, żebraczy tryb życia pozwoliły jemu i całej wspólnocie prawosławnej odczuć, że była to kara za niedozwolone zakrycie Boskiego Serca. Mimo cerkiewnych przepisów zabraniających ukazywania na ikonach Serca Jezusowego, milejczyccy prawosławni zdjęli zasłonę i zaczęli uroczyście obchodzić święto Najświętszego Serca Jezusowego. Ksiądz Wincenty Fronckiewicz – proboszcz Milejczyc w latach 1939-58, przekazał informację o znacznym udziale prawosławnej ludności w uroczystości Serca Jezusowego w Milejczycach pod koniec lat 50. XX wieku, co potwierdzili również moi rodzice. Spotkałam wyznawców prawosławia, którzy mają w swoich domach obrazki Serca Jezusowego. Znaleziony na galerii kościoła kawałek zasłony, został zakonserwowany i przechowuje się go jako historyczną pamiątkę. Badania prowadzone podczas ostatniej konserwacji przez Joannę Polaską wykazały, iż obraz jest starszy niż wcześniejsze założenia. Najprawdopodobniej malowidło powstało pod koniec XVII wieku, co klasyfikuje go jako najstarszy obraz Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce.

2022-08-23 11:10

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bielsko-Biała: najstarsza bielska świątynia znowu w średniowiecznym blasku

[ TEMATY ]

świątynia

Bielsko‑Biała

prace konserwatorskie

polichromia

Silar / Wikipedia

Tryptyk ołtarzowy w kościele św. Stanisława

Tryptyk ołtarzowy w kościele św. Stanisława

Zakończyły się prace konserwatorskie przy najstarszej na terenie Bielska-Białej, XIV-wiecznej świątyni pw. św. Stanisława BM. Dzięki przedsięwzięciu kościół uchroniono przed postępującym niszczeniem, ale i przywrócono do jego pierwotnego, średniowiecznego kształtu estetycznego. Podczas prac specjaliści odkryli fragmenty barwnej polichromii na wschodniej ścianie prezbiterium.

Radości nie ukrywa proboszcz parafii ks. Zygmunt Siemianowski. „To ważny dzień dla naszej wspólnoty. Świątynia była pęknięta w dwóch miejscach - od fundamentu po strop. Zahamowano dalszy proces niszczenia, przywrócono wygląd oryginalny” – dodał.

CZYTAJ DALEJ

Obchody Triduum Paschalnego w diecezji

2024-03-27 17:00

[ TEMATY ]

Zielona Góra

Gorzów Wielkopolski

Głogów

sulechów

Nowa Sól

Karolina Krasowska

bp Tadeusz Lityński

bp Tadeusz Lityński

Najważniejsze dni w ciągu roku liturgicznego są poświęcone obchodom męki, śmierci i zmartwychwstania Pańskiego. W wybranych parafiach diecezji posługę będą sprawowali biskupi.

Triduum Paschalne rozpoczyna się w Wielki Czwartek wieczorem od celebracji Mszy Wieczerzy Pańskiej, kończy się zaś wieczorem w uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego. Uroczyste celebracje Triduum Paschalnego odbędą się we wszystkich kościołach parafialnych.

CZYTAJ DALEJ

W świetle Eucharystii, w ciszy konfesjonału - paulini i Jasna Góra

2024-03-28 10:33

[ TEMATY ]

Jasna Góra

Karol Porwich/Niedziela

Patriarcha Zakonu Paulinów św. Paweł z Teb przez wielu skazany na śmierć głodową na pustyni, doświadczył Bożej troski i był z Bożej Opatrzności karmiony chlebem. Dziś prawie pół tysiąca paulinów każdego dnia Chlebem Eucharystycznym karmi ludzi na 4 kontynentach. W sercu Zakonu na Jasnej Górze żyje ponad 70 kapłanów. Misję tego miejsca i posługujących tu paulinów, wciąż określają słowa św. Jana Pawła II, że „Jasna Góra to konfesjonał i ołtarz narodu”. Sprawowanie Eucharystii jako centrum życia całej wspólnoty i pracy apostolskiej paulinów wpisane jest w ich zakonne konstytucje.

Na Mszę św…po cud

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję