Był najsłynniejszym przedstawicielem polskiej szkoły sztuki monumentalnej. Założenia pomnikowe jego autorstwa, na czele ze słynnym memoriałem – pomnikiem Ofiar Obozu Zagłady w Treblince oraz pomnikiem Obrońców Wybrzeża na Westerplatte w Gdańsku, uznawane są za punkty przełomowe dla rozwoju sztuki pomnikowej.

Wojna pokrzyżowała plany

Franciszek Duszeńko urodził się 6 kwietnia 1925 r. w Gródku Jagiellońskim k. Lwowa. Gdy miał 16 lat, zdał do Państwowego Instytutu Sztuk Plastycznych we Lwowie, przemianowanego na Kunstgewerbeschule. Początkowo myślał o malarstwie, ale za namową prof. Mariana Wnuka zajął się rzeźbą. Tadeusz Łodziana, kolega ze studiów Duszeńki, wspominał, że w czasie sowieckiej okupacji (22 września 1939 r. – 22 czerwca 1941 r.) wszyscy studenci Instytutu widnieli na listach NKWD przeznaczeni do wywózki.

Wojna pokrzyżowała artystyczne plany młodego człowieka. Za przynależność do Armii Krajowej „Gustaw” (działał pod takim pseudonimem we Lwowie i tak bliscy nazywali go przez całe życie) został aresztowany i umieszczony w obozach koncentracyjnych: najpierw w Gross-Rosen, następnie w Oranienburgu, na końcu w Sachsenhausen, gdzie doczekał wyzwolenia.