Katolicy w życiu politycznym

Zwracamy się jako biskupi, nauczyciele wiary katolickiej i prawa moralnego. Naszym obowiązkiem jest nauczanie o życiu ludzkim i jego godności, małżeństwie i rodzinie, wojnie i pokoju, potrzebach ubogich i potrzebie sprawiedliwości. Dzisiaj kontynuujemy nasze nauczanie o kwestii wyjątkowej wagi, która ostatnio stała się źródłem niepokoju wśród katolików oraz innych osób.
Nauczanie Kościoła katolickiego mówi, że zabijanie nienarodzonego dziecka jest złem i nigdy nie może być usprawiedliwione. Jeżeli ci, którzy dokonują aborcji, oraz ci, którzy chętnie biorą udział w tych praktykach, są w pełni świadomi zła, którego dokonują, są winni grzechu śmiertelnego i oddzielają się od Bożej łaski. Taka jest nauka Kościoła. Jest to również przekonanie wielu różnych ludzi dobrej woli.
Dopuszczanie się tego jest samo w sobie złem. Sprawa ta jest ostatnio najczęściej naświetlana w oficjalnej nauce katolickiej. Można powiedzieć, że system prawny współpracuje ze złem, skoro nie potrafi chronić życia tych, którzy nie mają żadnej ochrony oprócz prawnej. W Stanach Zjednoczonych Ameryki aborcję na żądanie uchwalono prawem konstytucyjnym, decyzją Sądu Najwyższego. Zaniedbanie ochrony życia niewinnych i bezbronnych jest grzechem przeciwko sprawiedliwości. Ci, którzy tworzą prawo, mają obowiązek z całym przekonaniem pracować, by poprawiać ustawy moralnie wadliwe, w przeciwnym wypadku są winni współpracy ze złem i grzeszą przeciw wspólnemu dobru.
Nasza konferencja wzywa katolików, aby wnosili swoje przekonania moralne do życia społecznego, nie zagrażając demokracji czy pluralizmowi, ale wzbogacając państwo i naród. Oddzielenie Kościoła od państwa nie wymaga podziału między wiarą a działaniem społecznym, między zasadami moralnymi a wyborem politycznym, ale chroni prawa wierzących i grup religijnych, aby wyznawali swoją wiarę oraz świadczyli o swoim systemie wartości w życiu społecznym.
Z duszpasterską troską będziemy służyli katolicką radą i wiedzą urzędnikom państwowym, którzy, popierając aborcję na żądanie, stają się w publiczny sposób propagatorami zła. Nie będziemy ustawać w wyjaśnianiu, tłumaczeniu, że aborcja jest złem, w nadziei, że ich współudział w tworzeniu zła może być rozwiązany przez właściwe kształtowane ich sumienia.
Po otrzymaniu obszernego tymczasowego raportu specjalnej grupy biskupów katolickich na temat polityków wyznania katolickiego (oczekujemy z niecierpliwością pełnego raportu) przedstawiamy kilka spraw z tego raportu, które naświetlają kierunki naszych starań:

Musimy wciąż wyraźnie, głośno i z przekonaniem nauczać i pomagać liderom katolickim uczyć jednoznacznego zaangażowania w prawną ochronę życia ludzkiego od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci. Nasze nauczanie w sprawach życia i godności ludzkiej powinno być odzwierciedlone w parafiach, w naszej edukacji, opiece zdrowotnej i duszpasterstwach służących ludziom. Musimy zrobić więcej, aby przekonać wszystkich, że życie ludzkie jest cenne, i że należy bronić godności ludzkiej. To wymaga nawiązania bardziej efektywnego dialogu i współpracy z urzędnikami państwowymi, szczególnie katolickimi. Popieramy rozmowy zainicjowane przez samych liderów politycznych. Katolicy muszą działać w obronie tych zasad w życiu społecznym. Transformacja świata jest szczególnym powołaniem osób świeckich. Musimy bardziej przyczyniać się do włączenia wszystkich wierzących w tę misję. Jako biskupi nie wzywamy do głosowania lub niegłosowania na konkretnych kandydatów. Staramy się raczej kształtować sumienie naszych wiernych, aby mogli zanalizować swoje stanowiska wobec kandydatów i dokonać wyboru opartego na katolickiej moralności i społecznym nauczaniu. Wspólnota katolicka i instytucje katolickie nie powinny honorować tych, którzy działają wbrew naszym fundamentalnym zasadom moralnym. Nie powinni otrzymywać nagród, honorów czy trybuny, które mogłyby wskazywać na poparcie dla ich działań. Angażujemy się w utrzymanie dialogu z urzędnikami państwowymi, którzy podejmują codziennie decyzje dotykające życia ludzkiego i jego godności.

Eucharystia jest źródłem i kulminacją życia katolickiego. Dlatego też, jak każde pokolenie katolickie przed nami, tak i my musimy kierować się słowami św. Pawła: „Dlatego też kto spożywa chleb lub pije kielich Pański niegodnie, winny staje się Ciała i Krwi Pańskiej” (1 Kor, 11, 27). Oznacza to, że wszyscy muszą zrobić rachunek sumienia z godnego przyjmowania Ciała i Krwi naszego Pana. Taka analiza jest zgodna z nauką Kościoła dotyczącą życia osobistego i społecznego.
Postawiono pytanie, czy odmowa udzielenia Komunii św. niektórym katolikom zaangażowanym w życie polityczne jest konieczna, jeśli żądają oni społecznego poparcia aborcji. Podając szeroki zakres uwarunkowań w sprawie tak ważnej, uznajemy, że takie decyzje spoczywają na każdym biskupie zgodnie z ustanowionymi zasadami kanonicznymi i duszpasterskimi. Biskupi mogą w toku działań duszpasterskich wydawać rozważnie różne osądy. Niemniej jednak wszyscy angażujemy się w ochronę życia i godności człowieka oraz nauczanie Ewangelii w tych trudnych czasach.
Tendencje polaryzujące w politycznym roku elekcyjnym mogą prowadzić do okoliczności, w których nauczanie katolickie oraz praktyki sakramentalne mogą być nadużywane do celów politycznych. Szacunek do Najświętszej Eucharystii w szczególności wymaga, aby otrzymana była godnie i aby postrzegać ją jako źródło dla naszej wspólnej misji w świecie.

18 czerwca 2004 r.

Tłumaczenie: Aleksandra Felenzer

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Drodzy Bracia i Siostry, Jednym z największych mistrzów średniowiecznej teologii jest św. Albert Wielki. Tytuł „wielki” („magnus”), z jakim przeszedł on do historii, wskazuje na bogactwo i głębię jego nauczania, które połączył ze świętością życia. Już jemu współcześni nie wahali się przyznawać mu wspaniałych tytułów; jeden z jego uczniów, Ulryk ze Strasburga, nazwał go „zdumieniem i cudem naszej epoki”. Urodził się w Niemczech na początku XIII wieku i w bardzo młodym wieku udał się do Włoch, do Padwy, gdzie mieścił się jeden z najsłynniejszych uniwersytetów w średniowieczu. Poświęcił się studiom „sztuk wyzwolonych”: gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii i muzyki, tj. ogólnej kultury, przejawiając swoje typowe zainteresowanie naukami przyrodniczymi, które miały się stać niebawem ulubionym polem jego specjalizacji. Podczas pobytu w Padwie uczęszczał do kościoła Dominikanów, do których dołączył później, składając tam śluby zakonne. Źródła hagiograficzne pozwalają się domyślać, że Albert stopniowo dojrzewał do tej decyzji. Mocna relacja z Bogiem, przykład świętości braci dominikanów, słuchanie kazań bł. Jordana z Saksonii, następcy św. Dominika w przewodzeniu Zakonowi Kaznodziejskiemu, to czynniki decydujące o rozwianiu wszelkich wątpliwości i przezwyciężeniu także oporu rodziny. Często w latach młodości Bóg mówi do nas i wskazuje plan naszego życia. Jak dla Alberta, także dla nas wszystkich modlitwa osobista, ożywiana słowem Bożym, przystępowanie do sakramentów i kierownictwo duchowe oświeconych mężów są narzędziami służącymi odkryciu głosu Boga i pójściu za nim. Habit zakonny otrzymał z rąk bł. Jordana z Saksonii. Po święceniach kapłańskich przełożeni skierowali go do nauczania w różnych ośrodkach studiów teologicznych przy klasztorach Ojców Dominikanów. Błyskotliwość intelektualna pozwoliła mu doskonalić studium teologii na najsłynniejszym uniwersytecie tamtych czasów - w Paryżu. Św. Albert rozpoczął wówczas tę niezwykłą działalność pisarską, którą miał odtąd prowadzić przez całe życie. Powierzano mu ważne zadania. W 1248 r. został oddelegowany do zorganizowania studium teologii w Kolonii - jednym z najważniejszych ośrodków Niemiec, gdzie wielokrotnie mieszkał i która stała się jego przybranym miastem. Z Paryża przywiózł ze sobą do Kolonii swego wyjątkowego ucznia, Tomasza z Akwinu. Już sam fakt, że był nauczycielem św. Tomasza, byłby zasługą wystarczającą, aby żywić głęboki podziw dla św. Alberta. Między obu tymi wielkimi teologami zawiązały się stosunki oparte na wzajemnym szacunki i przyjaźni - zaletach ludzkich bardzo przydatnych w rozwoju nauki. W 1254 r. Albert został wybrany na przełożonego „Prowincji Teutońskiej”, czyli niemieckiej, dominikanów, która obejmowała wspólnoty rozsiane na rozległym obszarze Europy Środkowej i Północnej. Wyróżniał się gorliwością, z jaką pełnił tę posługę, odwiedzając wspólnoty i wzywając nieustannie braci do wierności św. Dominikowi, jego nauczaniu i przykładom. Jego przymioty i zdolności nie uszły uwadze ówczesnego papieża Aleksandra IV, który zapragnął, by Albert towarzyszył mu przez jakiś czas w Anagni - dokąd papieże udawali się często - w samym Rzymie i w Viterbo, aby zasięgać jego rad w sprawach teologii. Tenże papież mianował go biskupem Ratyzbony - wielkiej i sławnej diecezji, która jednak przeżywała trudne chwile. Od 1260 do 1262 r. Albert pełnił tę posługę z niestrudzonym oddaniem, przywracając pokój i zgodę w mieście, reorganizując parafie i klasztory oraz nadając nowy bodziec działalności charytatywnej. W latach 1263-64 Albert głosił kazania w Niemczech i Czechach na życzenie Urbana IV, po czym wrócił do Kolonii, aby podjąć na nowo swoją misję nauczyciela, uczonego i pisarza. Będąc człowiekiem modlitwy, nauki i miłości, cieszył się wielkim autorytetem, gdy wypowiadał się z okazji różnych wydarzeń w Kościele i społeczeństwie swoich czasów: był przede wszystkim mężem pojednania i pokoju w Kolonii, gdzie doszło do poważnego konfliktu arcybiskupa z instytucjami miasta; nie oszczędzał się podczas II Soboru Lyońskiego, zwołanego w 1274 r. przez Grzegorza X, by doprowadzić do unii Kościołów łacińskiego i greckiego po podziale w wyniku wielkiej schizmy wschodniej z 1054 r.; wyjaśnił myśl Tomasza z Akwinu, która stała się przedmiotem całkowicie nieuzasadnionych zastrzeżeń, a nawet oskarżeń. Zmarł w swej celi w klasztorze Świętego Krzyża w Kolonii w 1280 r. i bardzo szybko czczony był przez swoich współbraci. Kościół beatyfikował go w 1622 r., zaś kanonizacja miała miejsce w 1931 r., gdy papież Pius XI ogłosił go doktorem Kościoła. Było to uznanie dla tego wielkiego męża Bożego i wybitnego uczonego nie tylko w dziedzinie prawd wiary, ale i w wielu innych dziedzinach wiedzy; patrząc na tytuły jego licznych dzieł, zdajemy sobie sprawę z tego, że jego kultura miała w sobie coś z cudu, i że jego encyklopedyczne zainteresowania skłoniły go do zajęcia się nie tylko filozofią i teologią, jak wielu mu współczesnych, ale także wszelkimi innymi, znanymi wówczas dyscyplinami, od fizyki po chemię, od astronomii po mineralogię, od botaniki po zoologię. Z tego też powodu Pius XII ogłosił go patronem uczonych w zakresie nauk przyrodniczych i jest on też nazywany „Doctor universalis” - właśnie ze względu na rozległość swoich zainteresowań i swojej wiedzy. Niewątpliwie metody naukowe stosowane przez św. Alberta Wielkiego nie są takie jak te, które miały się przyjąć w późniejszych stuleciach. Polegały po prostu na obserwacji, opisie i klasyfikacji badanych zjawisk, w ten sposób jednak otworzył on drzwi dla przyszłych prac. Św. Albert może nas wiele jeszcze nauczyć. Przede wszystkim pokazuje, że między wiarą a nauką nie ma sprzeczności, mimo pewnych epizodów, świadczących o nieporozumieniach, jakie odnotowano w historii. Człowiek wiary i modlitwy, jakim był św. Albert Wielki, może spokojnie uprawiać nauki przyrodnicze i czynić postępy w poznawaniu mikro- i makrokosmosu, odkrywając prawa właściwe materii, gdyż wszystko to przyczynia się do podsycania pragnienia i miłości do Boga. Biblia mówi nam o stworzeniu jako pierwszym języku, w którym Bóg, będący najwyższą inteligencją i Logosem, objawia nam coś o sobie. Księga Mądrości np. stwierdza, że zjawiska przyrody, obdarzone wielkością i pięknem, są niczym dzieła artysty, przez które, w podobny sposób, możemy poznać Autora stworzenia (por. Mdr 13, 5). Uciekając się do porównania klasycznego w średniowieczu i odrodzeniu, można porównać świat przyrody do księgi napisanej przez Boga, którą czytamy, opierając się na różnych sposobach postrzegania nauk (por. Przemówienie do uczestników plenarnego posiedzenia Papieskiej Akademii Nauk, 31 października 2008 r.). Iluż bowiem uczonych, krocząc śladami św. Alberta Wielkiego, prowadziło swe badania, czerpiąc natchnienie ze zdumienia i wdzięczności w obliczu świata, który ich oczom - naukowców i wierzących - jawił się i jawi jako dobre dzieło mądrego i miłującego Stwórcy! Badanie naukowe przekształca się wówczas w hymn chwały. Zrozumiał to doskonale wielki astrofizyk naszych czasów, którego proces beatyfikacyjny się rozpoczął, Enrico Medi, gdy napisał: „O, wy, tajemnicze galaktyki... widzę was, obliczam was, poznaję i odkrywam was, zgłębiam was i gromadzę. Z was czerpię światło i czynię zeń naukę, wykonuję ruch i czynię zeń mądrość, biorę iskrzenie się kolorów i czynię zeń poezję; biorę was, gwiazdy, w swe ręce i drżąc w jedności mego jestestwa, unoszę was ponad was same, i w modlitwie składam was Stwórcy, którego tylko za moją sprawą wy, gwiazdy, możecie wielbić” („Dzieła”. „Hymn ku czci dzieła stworzenia”). Św. Albert Wielki przypomina nam, że między nauką a wiarą istnieje przyjaźń, i że ludzie nauki mogą przebyć, dzięki swemu powołaniu do poznawania przyrody, prawdziwą i fascynującą drogę świętości. Jego niezwykłe otwarcie umysłu przejawia się także w działalności kulturalnej, którą podjął z powodzeniem, a mianowicie w przyjęciu i dowartościowaniu myśli Arystotelesa. W czasach św. Alberta szerzyła się bowiem znajomość licznych dzieł tego filozofa greckiego, żyjącego w IV wieku przed Chrystusem, zwłaszcza w dziedzinie etyki i metafizyki. Ukazywały one siłę rozumu, wyjaśniały w sposób jasny i przejrzysty sens i strukturę rzeczywistości, jej zrozumiałość, wartość i cel ludzkich czynów. Św. Albert Wielki otworzył drzwi pełnej recepcji filozofii Arystotelesa w średniowiecznej filozofii i teologii, recepcji opracowanej potem w sposób ostateczny przez św. Tomasza. Owa recepcja filozofii, powiedzmy pogańskiej i przedchrześcijańskiej, oznaczała prawdziwą rewolucję kulturalną w tamtych czasach. Wielu myślicieli chrześcijańskich lękało się bowiem filozofii Arystotelesa, filozofii niechrześcijańskiej, przede wszystkim dlatego, że prezentowana przez swych komentatorów arabskich, interpretowana była tak, by wydać się, przynajmniej w niektórych punktach, jako całkowicie nie do pogodzenia z wiarą chrześcijańską. Pojawiał się zatem dylemat: czy wiara i rozum są w sprzeczności z sobą, czy nie? Na tym polega jedna z wielkich zasług św. Alberta: zgodnie z wymogami naukowymi poznawał dzieła Arystotelesa, przekonany, że wszystko to, co jest rzeczywiście racjonalne, jest do pogodzenia z wiarą objawioną w Piśmie Świętym. Innymi słowy, św. Albert Wielki przyczynił się w ten sposób do stworzenia filozofii samodzielnej, różnej od teologii i połączonej z nią wyłącznie przez jedność prawdy. Tak narodziło się w XIII wieku wyraźne rozróżnienie między tymi dwiema gałęziami wiedzy - filozofią a teologią - które we wzajemnym dialogu współpracują zgodnie w odkrywaniu prawdziwego powołania człowieka, spragnionego prawdy i błogosławieństwa: i to przede wszystkim teologia, określona przez św. Alberta jako „nauka afektywna”, jest tą, która wskazuje człowiekowi jego powołanie do wiecznej radości, radości, która wypływa z pełnego przylgnięcia do prawdy. Św. Albert Wielki potrafił przekazać te pojęcia w sposób prosty i zrozumiały. Prawdziwy syn św. Dominika głosił chętnie kazania ludowi Bożemu, który zdobywał swym słowem i przykładem swego życia. Drodzy Bracia i Siostry, prośmy Pana, aby nie zabrakło nigdy w Kościele świętym uczonych, pobożnych i mądrych teologów jak św. Albert Wielki, i aby pomógł on każdemu z nas utożsamiać się z „formułą świętości”, którą realizował w swoim życiu: „Chcieć tego wszystkiego, czego ja chcę dla chwały Boga, jak Bóg chce dla swej chwały tego wszystkiego, czego On chce”, tzn. aby upodabniać się coraz bardziej do woli Boga, aby chcieć i czynić jedynie i zawsze to wszystko dla Jego chwały.