Koronacja obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, dokonana 7 września 1717 r. była pierwszą koronacją cudownego obrazu, przeprowadzoną poza granicami Włoch, na mocy reguł kanonicznych ustanowionych w 1631 r. przez watykańską Kapitułę św. Piotra i zarazem pierwszą na ziemiach polskich. Nałożenie koron było zarazem potwierdzeniem tytułu "Królowej Polski i Polaków", przypisywanego od wieków Maryi.

Maryja - Królowa królów

Jednocześnie koronacja ta była niejako zwieńczeniem trwającego od wieków nabożeństwa maryjnego, charakteryzującego nie tylko niższe warstwy społeczeństwa polskiego, ale też jego elity z kręgów intelektualnych i politycznych. Nabożeństwo to wyrażane było zarówno poprzez akty osobistego oddania się Maryi, jak też poprzez zawierzanie jej Ojczyzny i dziękczynienie za opiekę nad nią, czego ukoronowaniem były śluby lwowskie króla Jana Kazimierza, złożone 1 kwietnia 1656 r. w katedrze lwowskiej według roty autorstwa późniejszego świętego Andrzeja Boboli. Poprzez te śluby, złożone w czasie potopu szwedzkiego przed obrazem Matki Bożej Łaskawej, w obecności nuncjusza apostolskiego, królewskiego dworu i rycerzy, król Polski powierzył Rzeczpospolitą, wszystkich rodaków i trwającą wojnę opiece Maryi.

"Ciebie za Patronkę moją i państwa mego Królową dzisiaj obieram. Mnie, Królestwo moje Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazowieckie, Żmudzkie, Inflanckie i Czernihowskie, wojsko obojga narodów i pospólstwo wszystko Twojej osobliwej opiece i obronie polecam, Twojej pomocy i miłosierdzia w teraźniejszym utrapieniu królestwa mego przeciwko nieprzyjaciołom pokornie żebrzę" - mówił.

Owo ustanowienie Maryi Królową Polski dokonało się niespełna pół roku po obronie Jasnej Góry przed wojskami szwedzkimi, a jego dopełnieniem były właśnie uroczystości koronacyjne, przeprowadzone 8 września 1717 r. w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.

Korony, którymi został udekorowany częstochowski wizerunek, ofiarował ówczesny papież Klemens XI, który wydał też bezprecedensową zgodę na koronację maryjnego wizerunku, znajdującego się poza Włochami. Ówczesny prowincjał zakonu paulinów, o. Konstanty Moszyński, tak zapowiadał to wydarzenie: "Choć Maryja ukoronowana jest w niebie diademem chwały, to na ziemi również istnieje zwyczaj koronowania Jej wizerunków, co dotychczas znane było wyłącznie w Italii. Obecny zaś Klemens XI w swej wielkiej łaskawości raczył ofiarować korony oraz udzielić wielkich odpustów biorącym udział w tej podniosłej uroczystości."

Nuncjusz apostolski, który nie mógł osobiście dokonać ceremonii koronacji, przekazał korony wraz z dekretem Kapituły Watykańskiej biskupowi chełmskiemu Krzysztofowi Szembekowi, jako że na terenie jego diecezji znajdował się Bełżec, gdzie w zamkowej kaplicy przechowywano i czczono ikonę Matki Bożej, zanim książę opolski Władysław powierzył ją ojcom paulinom na Jasnej Górze. Uroczystości koronacyjne trwały przez cały dzień i brali w nich udział przedstawiciele wszystkich warstw społecznych, których obecności wyczekiwali gospodarze Jasnej Góry, przygotowując się na ich przybycie. Było to więc wydarzenie, którego wymiarem duchowym i politycznym przejęło się całe społeczeństwo.

Opiekunka najbardziej potrzebujących

O doniosłości tego wydarzenia dla polskiego Kościoła i państwowości świadczy m.in. zbiór kazań koronacyjnych, wygłaszanych w oktawie uroczystości tj. od 7 do 15 września 1717 r. przez znakomitych mówców, którzy podkreślali nie tylko teologiczną głębię, ale też historyczne znaczenie maryjnego kultu na ziemiach polskich. Wśród koronacyjnych refleksji już wówczas powracała zachęta by, na wzór Maryi i w duchu chrześcijańskiej solidarności troszczyć się o najbardziej potrzebujących i znajdujących się na marginesie wspólnoty Kościoła.

"Chwalebne w Maryi panieństwo, cudowna pokora, ale miłosierdzie najsłodsze. Miłosierdzia wszyscy pragniemy, miłosierdzia wszyscy wzywamy, bo miłosierdzie cały świat zbawiło. Bądźże tedy na nas miłosierna Mater Misericordiae, bądź miłosierna na potrzeby Rzeczypospolitej, bądź miłosierną na Królestwo Chrześcijańskie, bądź miłosierna na wszystkich chorych, kalekich, w utrapieniu, w niewoli zostających ludzi, a jakoś przy tym Cudownym Obrazie nie raz, nie milion różnego stanu grzesznikom miłosierdzie pokazywała, tak i nam chciej być Mater Misericordiae boć to jest królewska cnota" - pisał jeden z ówczesnych kaznodziejów, dominikanin o. Cyprian Sapecki.

Według informacji, pochodzących z jasnogórskich kronik, w czasie oktawy uroczystości koronacyjnych, na Jasnej Górze 3252 Msze św., nie licząc tych odprawianych poza sanktuarium i rozdano 148 300 Komunii św.

Zachęta do odnowienia i pogłębienia nabożeństwa do Najświętszej Maryi Panny, towarzysząca koronacyjnym obchodom, znalazła swoje odbicie nie tylko w indywidualnych praktykach religijnych Polaków, ale też m.in. w kulcie Matki Bożej czczonej odtąd "oficjalnie" jako Królowa Polski. Maryi pod tym wezwaniem poświęcano odtąd kościoły i kaplice- począwszy od pijarskiego kościoła w Krakowie, konsekrowanego w 1728 r., a na Jasnej Górze powstały bractwa, które swą nazwą i charyzmatem nawiązywały do ustanowienia Maryi Królową Polski.

Nadzieja w niewoli

W późniejszych dziejach Polski wielokrotnie powracało i powraca zawierzenie Maryi - Królowej Polski, którego najgłębszym wyrazem były Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, napisane przez kard. Stefana Wyszyńskiego, prymasa Polski, w miejscu internowania w Komańczy, a złożone w 300-lecie ślubów lwowskich, 26 sierpnia 1956 r. na Jasnej Górze przez bp. Michała Klepacza, w obecności ok. miliona wiernych. Z Jasnogórskimi Ślubami Narodu związana jest także peregrynacja kopii jasnogórskiego obrazu, a dziękczynienie za 60-lecie tej wędrówki przez polskie parafii jest jednym z elementów jubileuszu 300-lecia koronacji, które rozpoczęły się 8 września 2016 r., a których kulminacją będą uroczystości zaplanowane na 26 sierpnia br.

jubileusz 300-lecia koronacji Cudownego Obrazu upływa w ścisłej łączności duchowej z papieżem Franciszkiem, który ofiarował pielgrzymom przybywającym do Sanktuarium specjalny dar odpustów dedykowanych na Rok Jubileuszowy. Odpust zupełny mogą uzyskać również osoby starsze, chore i wszyscy, którzy z ważnej przyczyny nie mogą wyjść z domu, a połączą się pragnieniem ducha z tymi, którzy pobożnie nawiedzają Jasną Górę.

Sejm z 1764 r. nazwał Matkę Bożą Częstochowską Królową Polski. Obecny Parlament RP ustanowił rok 2017 Rokiem 300-lecia Koronacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Zarówno posłowie, jak i senatorowie są przekonani o szczególnym znaczeniu kultu maryjnego dla naszej Ojczyzny i to nie tylko w aspekcie religijnym, ale i społecznym, patriotycznym oraz kulturowym. Przypominają, że koronacja stała się okazją do wielkiego dziękczynienia Matce Bożej Jasnogórskiej za Jej opiekę nad polskim narodem i wpisała się w ciąg bezprecedensowych wydarzeń, związanych z czcią oddawaną Matce Bożej w Rzeczypospolitej. Ten akt państwowy z XVIII wieku uznający Maryję Królową Polski był punktem odniesienia dla zrywów narodowych, kształtowania się idei wolności i niepodległości w następnych stuleciach.

Na Jasnej Górze trwa nieustanna zachęta do dziękczynienia Bogu za dar Matki dla naszej Ojczyzny. W Kaplicy Cudownego Obrazu płonie specjalna świeca. Podczas Apelu Jasnogórskiego codziennie odmawiana jest jubileuszowa modlitwa do Tej, która nieustannie otacza troską i miłością Naród polski.

Czarna Madonna

Wizerunek Jasnogórskiej Maryi zdobi suknia diamentowa zwana także brylantową. To jedna z dwóch zachowanych sukienek z czasów koronacji, niemy świadek wydarzeń z 1717 r. Na skroniach Jezusa i Maryi umieszczone zostały nowe korony pobłogosławione przez papieża Franciszka. Diademy są repliką pierwszych papieskich koron ofiarowanych Czarnej Madonnie w 1717 r. przez Ojca Świętego Klemensa XI, skradzionych w 1909r. Ich fundatorami są wierni z włoskiej diec. Crotone, gdzie także znajduje się sanktuarium Matki Bożej. Paulini przypominają, że nowe korony są tylko są dopełnieniem inicjatywy duszpasterskiej „Żywa Korona Maryi”, bo najważniejsza jest przemiana serc Polaków i dopełnienie koronacji ewangelicznym życiem.

Roczne obchody jubileuszowe, to czas starań, by zarówno historyczne, jak i współczesne nabożeństwo do Matki Bożej czczonej w jasnogórskim wizerunku stało się inspiracją do przemiany życia jak największej liczby Polaków. Jedną z inicjatyw, mających zachęcić do refleksji i zaangażowania jest "Selfie dla Maryi" - projekt, w ramach którego ojcowie paulini zachęcali do powierzenia Maryi osobistego duchowego daru, którego widzialnym znakiem było zdjęcie "selfie" przesłane za pomocą specjalnej aplikacji. Powstała w ten sposób mozaika o wymiarach prawie 6 metrów na 4, która już znajduje się na jasnogórskich wałach a specjalny program do wyszukiwania fotografii ruszy w sobotę 26 sierpnia o godz. 7.00 na www.koronamaryi.pl. Wtedy każdy kto podał swój adres mailowy za pomocą specjalnego programu będzie mógł odnaleźć swoje zdjęcie w obliczu Maryi.

Wśród duchowych przygotowań najważniejszymi są Msze św. sprawowane o godz. 6.00 i 11.00 w Kaplicy Matki Bożej oraz o 18.30 na szczycie jasnogórskim, podczas których głoszone są specjalne kazania w ramach trwającej nowenny. Tegorocznym kaznodzieją jest bp Grzegorz Ryś, przewodniczący Zespołu ds. Nowej Ewangelizacji przy Komisji Duszpasterstwa Episkopatu Polski, znany i ceniony ewangelizator.

W nawiązaniu do jubileuszu 300-lecia koronacji tematem przewodnim rozważań są słowa „Koronowana Służebnica. 9 spotkań z Maryją”. Dziś w siódmym dniu nowenny mowa jest o Matce Bożej Pośredniczce. - Przez dziewięć kolejnych dni będziemy z uwagą patrzeć na obraz Matki Bożej Częstochowskiej i wokół Niej koncentrować nasze myślenie, naszą medytację, odczytywać prawdy najważniejsze dla naszej wiary - mówił inaugurując nowennę bp Ryś.

Do uczestnictwa w uroczystościach 300-lecia Koronacji Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej zapraszali także polscy biskupi. Sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski. Bp Artur Miziński mówił w rozmowie z KAI, że wydarzenie to ma znaczenie także dla nas, dzisiaj, dla naszego życia.

Matka polskiego narodu

„Chcemy być w szeregach Tej, Która Króluje, jako Pani i Matka. Wspominając tamto wydarzenie, celebrując rocznicę, chcemy dołączyć nasz dar, dar naszej obecności, modlitwy, naszego życia, postanowień, jako duchową koronę dla Maryi, która jawi się jako wierna Pani i Królowa, i Matka naszego narodu” - podkreślał bp Artur Miziński.

Sekretarz generalny Episkopatu dodaje, że uroczystości jubileuszowe to okazja do oddania hołdu, ale również łączności z szeregami pokoleń, które czczą Maryję jako Panią i Królową. „Najważniejsze jest to, byśmy postrzegając Ją jako Królową, będąc w szeregach jej królestwa, podążali razem z Nią za Chrystusem, który jest Królem Wszechświata” - mówił hierarcha.

Z jasnogórskim jubileuszem związana jest też możliwość uzyskania odpustu pod zwykłymi warunkami, dla pielgrzymów odwiedzających Jasną Górę, a także szereg nabożeństw, konferencji i spotkań, które do końca bieżącego roku odbywają się w Częstochowie, w polskich diecezjach i w przestrzeni wirtualnej, których szczegółowy program można znaleźć na stronie 300.jasnagora.pl