Reklama

Kultura

Archiwum Henryka Mikołaja Góreckiego przekazane Bibliotece Narodowej

Dzięki pomocy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Biblioteka Narodowa kupiła do swoich zbiorów rękopisy Henryka Mikołaja Góreckiego, jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów ostatniego stulecia.

[ TEMATY ]

kultura

biblioteka

kompozytor

Mikołaj Górecki

Grzegorz Mazurowski/Biblioteka Narodowa

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Spadkobiercy kompozytora, wdowa, córka i syn, przekazali niemal komplet jego opusowanych utworów muzycznych (op. 1–85, bez 78 i 80), począwszy od wczesnych dzieł, takich jak Pieśni o radości i rytmie op. 7 oraz tych awangardowych, np. Zderzenia (Scontri) op. 17, poprzez – bodaj najsłynniejszą – III Symfonię „Symfonię pieśni żałosnych” op. 36 czy monumentalny psalm Beatus vir op. 38, a skończywszy na niezorkiestrowanej IV Symfonii „Tansman Epizody” op. 85. Poszczególne rękopisy nutowe zostały starannie uporządkowane już przez samego kompozytora. W oddzielnie opisanych teczkach znalazły się zarówno czystopiśmienne autografy, jak i wersje robocze, egzemplarze z poprawkami, szkice czy nawet – jak w wypadku Kwartetów – notatki i zapiski dokumentujące proces twórczy. Warto odnotować, że jedna z kompozycji, zatytułowana Susan (napisana na chór mieszany a capella), to utwór dotychczas nieznany i niepublikowany, a oznaczony przez Góreckiego jako op. 84. Obok twórczości opusowanej w spuściźnie kompozytora zachowały się także rękopisy dzieł nienumerowanych, z Trzema utworami w dawnym stylu (1963) na czele.

Reklama

To jest moment szczególny – powiedział prof. Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego, na konferencji prasowej z okazji przekazania archiwum Henryka Mikołaja Góreckiego. – Cieszymy się, że archiwum jednego z największych polskich kompozytorów znalazło się w Bibliotece Narodowej. Udało się je zakupić dzięki uprzejmości rodziny i profesjonalizmowi instytucji, jaką jest Biblioteka Narodowa. Dr Tomasz Makowski, dyrektor BN, podkreślił, że jest to w ogóle jedno z najcenniejszych dostępnych archiwów muzycznych – nie tylko dlatego, że wiąże się z niezwykle rozpoznawalnym i znanym na świecie kompozytorem, lecz i ze względu na to, że jest kompletne pod każdym niemal względem. Jest tu właściwie wszystko – powiedział dyrektor. – Mamy czystopisy z datą, a nawet godziną, kiedy Górecki ukończył pracę, a obok również wersje brudnopisowe, notatki i zeszyty z inspiracjami literackimi – całe archiwum ukazujące pracę twórczą. Co ważne, dzieła te i dokumenty nie wyjechały z Polski i będą przechowywane już na stałe w skarbcu Biblioteki Narodowej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Szczególnie cennym materiałem, poszerzającym wiedzę o niektórych utworach, jest pięć zeszytów, zawierających fragmenty nutowe, diagramy i opisy. Górecki objaśnia w nich idee muzyczne wybranych dzieł, skomponowanych pod koniec lat 50. i w latach 60. Są nimi: Pięć utworów na fortepian op. 13, Trzy diagramy op. 15, Monologhi op. 16, Scontri op. 17, Diagram IV op. 18, cykl Genesis op. 19, Choros I op. 20, Muzyczka I op. 22 oraz Muzyczka II op. 23. Notatki kompozytora dotyczą także koncepcji niezrealizowanego utworu, Choros II, planowanego jako op. 21.

Zbiór rękopisów muzycznych został uzupełniony przez obszerny fragment korespondencji Góreckiego, zawierający ponad 100 listów od różnych nadawców, głównie kompozytorów, muzyków i dyrygentów. Wymienić tu należy nazwiska takich osób, jak Witold Lutosławski, Michał Spisak, Tadeusz Baird, Włodzimierz Kotoński, Luigi Nono czy Yehudi Menuhin. Wśród listów jest także ten, zgoła najważniejszy dla kompozytora, napisany w roku 1977 przez kardynała Karola Wojtyłę, który zapoczątkował powstanie dzieła Beatus vir op. 38. Jest to jedna z najcenniejszych spuścizn muzycznych w Polsce.

Reklama

Henryk Mikołaj Górecki należał do najwybitniejszych polskich kompozytorów ostatniego stulecia. Urodził się 6 grudnia 1933 roku w Czernicy niedaleko Rybnika. W latach 1955–1960 studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, w klasie Bolesława Szabelskiego. W 1958 roku zadebiutował na II Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” swoim Epitafium op. 12. Utwór został bardzo dobrze przyjęty przez krytykę i umiejscowił kompozytora w gronie najbardziej oryginalnych i radykalnych twórców polskiej awangardy. W tym nurcie – charakteryzującym się u Góreckiego wykorzystywaniem techniki serialnej i poszukiwaniami sonorystycznymi – powstawały kolejne dzieła, takie jak I Symfonia „1959” op. 14, Trzy diagramy op. 15, Monologhi op. 16, Diagram IV op. 18 czy cykl Genesis op. 19. Szczególne poruszenie wywołały zaprezentowane w 1960 roku Zderzenia (Scontri) op. 17 na orkiestrę, w których kompozytor zderzał gwałtownie kontrastujące faktury brzmieniowe.

Reklama

Momentem przełomowym w twórczości Góreckiego stał się skomponowany w 1965 roku Refren op. 21, rozpoczynający wyraźny zwrot w kierunku tradycji, powrót do diatoniki, stopniową redukcję materiału muzycznego i statyczność kompozycji połączoną z ekspresją. W Muzyce staropolskiej op. 24, ukończonej w roku 1969, kompozytor wykorzystał cytaty z dwóch zabytków muzyki polskiej: średniowiecznego organum Benedicamus Domino i pieśni Wacława z Szamotuł Już się zmierzcha. Począwszy od Ad Matrem op. 29 (1972), w dziełach Góreckiego zaczynają dominować tematy religijne. Szczytowym osiągnięciem była napisana w 1976 roku III Symfonia „Symfonia pieśni żałosnych” op. 36 na sopran i orkiestrę, składająca się z trzech lamentacyjnych części o silnej ekspresji i kontemplacyjnym charakterze. Rok później twórca otrzymał zamówienie od kardynała Karola Wojtyły na utwór upamiętniający 900. rocznicę śmierci św. Stanisława. Monumentalny psalm Beatus vir op. 38, na baryton, wielki chór mieszany i orkiestrę, powstawał w roku 1979, a został wykonany podczas pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. W latach 80. Górecki zwrócił się ku gatunkom chóralnym i kameralnym. Tworzył opracowania pieśni ludowych i religijnych, np. Wieczór ciemny się uniża op. 45, Wisło moja, Wisło szara op. 46, Pieśni Maryjne op. 54 czy Pod Twoją obronę op. 56. Dla zespołu Kronos Quartet skomponował trzy kwartety smyczkowe (1988, 1990 i 2005). Ogólnoświatowym sukcesem fonograficznym stała się wydana w 1992 roku płyta z III Symfonią, pod batutą Davida Zinmana, przynosząc jej kompozytorowi międzynarodową sławę. Dwa opusowane utwory kompozytora zostały pierwszy raz wykonane już po jego śmierci: w 2014 roku swoją premierę miała IV Symfonia „Tansman Epizody” op. 85, ukończona wedle pozostawionych wskazówek przez syna Mikołaja, oraz w roku 2015 – oratorium Sanctus Adalbertus op. 71.

Henryk Mikołaj Górecki zmarł 12 listopada 2010 roku w Katowicach. Był odznaczony Orderem Orła Białego.

W Bibliotece Narodowej znajduje się największy na świecie zbiór rękopisów Fryderyka Chopina, przechowywane są tu także rękopisy muzyczne Stanisława Moniuszki, Karola Szymanowskiego, Grażyny Bacewicz i wielu innych. Zbiory muzyczne BN –rękopiśmienne i drukowane – liczą prawie 150 tysięcy jednostek.

2018-02-01 19:06

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

„Niedziela” nagrodzona na XXVIII Międzynarodowym Katolickim Festiwalu Filmów i Multimediów „Niepokalanów 2013”

[ TEMATY ]

festiwal

film

Niedziela

kultura

nagroda

Kadr z filmu "Ostatni polski uczestnik Vaticanum"

Kadr z filmu Ostatni polski uczestnik Vaticanum
W dniach od 11 do 14 kwietnia odbyła się inauguracja oraz pokazy filmów zgłoszonych w ramach XXVIII Międzynarodowego Katolickiego Festiwalu Filmów i Multimediów „Niepokalanów 2013”. Zakończenie Festiwalu nastąpiło dnia 11 maja w Niepokalanowie. Patronat sprawuje ksiądz Kardynał Kazimierz Nycz, Metropolita Warszawski.
CZYTAJ DALEJ

Najmodniejsze firany gotowe 2025 – te wzory i tkaniny królują we wnętrzach

2025-07-03 09:51

[ TEMATY ]

moda

firany gotowe

wzory i tkaniny

wnętrza

firanki

Materiał sponsora

Modne firany i zasłony

Modne firany i zasłony

Trendy w aranżacji wnętrz zmieniają się dość szybko, dlatego wybierając gotowe firanki, powinieneś uwzględnić nie tylko własne preferencje, ale i to, co jest modne w 2025 roku. Ostatnie miesiące to czas, w którym na topie są przede wszystkim motywy, barwy i dekory związane z naturą, jednak projektanci mają także ciekawe inspiracje dla miłośników oryginalniejszych wnętrz. Jakie są najmodniejsze firany na 2025 rok?

W ostatnich miesiącach w aranżacjach wnętrz dominują naturalne kolory i materiały. Dotyczy to także dekoracji okiennych, dlatego gotowe firany w stylu eko należą do najmodniejszych w tym roku. Wyróżniają się spośród innych wzorów za sprawą delikatności i lekkości. Stonowane barwy świetnie komponują się z wyrazistymi akcentami w postaci barwnych, kwitnących kwiatów i intensywnie zielonych roślin egzotycznych, które rosną na parapecie. Dzięki temu firany w duchu eko są świetnym wyborem dla miłośników kwiatów i zieleni, którzy otaczają się licznymi roślinami doniczkowymi w całym domu.
CZYTAJ DALEJ

Brazylia: śpiewające i tańczące zakonnice podbijają serca młodych

2025-07-05 15:39

[ TEMATY ]

zakonnice

śpiewające i tańczące

serca młodych

Karol Porwich/Niedziela

Kościół katolicki w Brazylii stara się przyciągnąć młodych wiernych przy pomocy influencerów, DJ-ów i dwóch zakonnic, które mają wyczucie rytmu i których śpiew spotyka się z aplauzem milionów. W centrum obecnej ewangelizacji w tym kraju znajdują się dwie zakonnice: siostry Marizele Rego i Marisa Neves — nowe gwiazdy katolickich mediów społecznościowych.

W towarzystwie tancerzy w habitach i z krzyżami na szyi, nagrały one teledysk do swojego nowego utworu „Vocation” (Powołanie), który stał się hitem po występie w tamtejszej telewizji katolickiej, gdzie Marizele beatboxowała (forma rytmicznego tworzenia dźwięków, np. perkusji, linii basowej, głosów zwierząt itp. za pomocą własnych narządów mowy), a Marisa tańczyła synchronicznie. Nagranie błyskawicznie obiegło świat, zdobywając dziesiątki milionów wyświetleń.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję