Reklama

Od niedzieli czarnej do niedzieli zielonej

Niedziela śmiertelna, czarna, biała, kwietna i przewodnia - starsi czytelnicy z pewnością wiedzą, co oznaczają te nazwy. Młodsze pokolenie nie zawsze potrafi wyjaśnić, skąd się wzięły. Przypomnijmy więc, dlaczego poszczególne niedziele, związane z Wielkim Postem i okresem paschalnym, zyskały za sprawą liturgii i ludowej mądrości takie określenia.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

IV Niedziela Wielkiego Postu znana jest powszechnie pod nazwami: czarna niedziela, śmiertelna niedziela i śródpoście. W dwóch pierwszych określeniach wyraźnie pobrzmiewają echa pogańskich tradycji przywoływania wiosny. Dawniej w wyobrażeniach polskiego ludu był to bowiem dzień walki zimy z wiosną. Pory roku walczyły z sobą na śmierć i życie - stąd niedziela śmiertelna. Ze względu na kolory żałoby, czarny i biały, śmiertelną niedzielę nazywano także czarną niedzielą i białą niedzielą. Tradycja chrześcijańska jednak zdecydowanie częściej białą niedzielą nazywa I niedzielę po Niedzieli Wielkanocnej, o czym za chwilę. W czarną niedzielę nasi przodkowie, zmęczeni długą zimą, pragnęli pomóc wiośnie w walce z jej poprzedniczką i w ramach porachunku niszczyli marzannę, kukłę symbolizującą zimę lub śmierć. Miejsce marzanny zajmowało „nowe latko” lub dziewanna, symbole życia. Dzisiaj zwyczaj topienia marzanny kultywujemy w pierwszy dzień wiosny, 21 marca. Inna nazwa IV niedzieli w Wielkim Poście - śródpoście, rzadziej półpoście - wywodzi się już z tradycji chrześcijańskiej i oznacza po prostu środek Wielkiego Postu. Wystarczy spojrzeć do kalendarza, aby sprawdzić, czy wszystko się zgadza.
Kwietna niedziela to Niedziela Palmowa, rozpoczynająca Wielki Tydzień. W tym dniu obchodzimy pamiątkę wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy w celu dokonania przez Niego w ostatnich dniach życia zbawczego misterium. Określenie „kwietna” pochodzi od tego, że niedziela ta wypada najczęściej w kwietniu, kiedy pokazują się pierwsze kwiaty. W tym roku Niedzielę Palmową obchodzimy 20 marca ze względu na wczesny termin Wielkanocy. Inna nazwa Niedzieli Palmowej to niedziela wierzbna. Pochodzi ona od wierzbowych gałązek z baziami, wplecionych w kolorowe palmy, które przynosimy do kościoła, poświęcamy na początku liturgii i nosimy w procesjach na znak powitania Jezusa przez jerozolimski lud. W Niedzielę Palmową podczas Mszy św. śpiewana jest Pasja.
Następna niedziela, już po świętym Triduum, to oczywiście Wielka Niedziela. Dzień Zmartwychwstania Pana Jezusa jest największym, najstarszym i najbardziej uroczyście obchodzonym przez chrześcijan świętem. Sobór Nicejski w 325 r. ustanowił termin obchodów Wielkanocy w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni księżyca zaraz po wiosennym zrównaniu dnia z nocą, przypadającym (co ostatecznie ustalono w VIII w.) 21 marca. Wielkanoc wypada więc między 22 marca a 25 kwietnia (w tym roku 27 marca). Z kart Ewangelii wiemy, że Chrystus zmartwychwstał podczas trwania święta Paschy, którą Żydzi obchodzili na pamiątkę wyjścia Narodu Wybranego z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej 14. dnia ruchomego księżycowego miesiąca Nissan (odpowiednik czasu przypadającego na część marca i kwietnia w kalendarzu gregoriańskim). Z Wielką Niedzielą i innymi dniami bezpośrednio połączonymi z paschalnym misterium przejścia ze śmierci do życia związane są przede wszystkim bogate, uroczyste obrzędy kościelne, ale również liczne zwyczaje ludowe. Niedziela Wielkanocna rozpoczyna 50-dniowy okres paschalny, a kolejne niedziele tego okresu nazywane są w odnowionej liturgii Soboru Watykańskiego II „niedzielami Wielkanocy”.
Niedziela przewodnia to II Niedziela Wielkanocy. Popularnie uważa się, że niedziela jest „przewodnia”, bo jest pierwsza po Wielkiej Niedzieli, ale w istocie określenie „przewodnia” odwołuje nas do zwyczaju silnie zakorzenionego w tradycji prawosławnej. Wyznawcy prawosławia uznają ten dzień za „Wielkanoc Umarłych”. Sądzą, że modlitwa i odpowiednie zabiegi, przypominające prastare przedchrześcijańskie wiosenne obrzędy zaduszne (zanoszenie na groby pisanek i jedzenia, spotkania, zabawy i poczęstunek na cmentarzach po nabożeństwach w cerkwi) pomagają „wyprowadzać” czy „wywodzić na tamten świat przebywające na ziemi dusze zmarłych”. Przewodnią niedzielę powszechnie nazywa się także białą niedzielą - od koloru szat mszalnych, ale przede wszystkim od koloru szat katechumenów ochrzczonych w Wigilię Paschalną. W białych szatach chodzili oni przez cały tydzień od Wielkiej Nocy i zdejmowali je dopiero na zakończenie oktawy w następną niedzielę po Wielkiej Niedzieli. II Niedziela Wielkanocy nazywana jest również Niedzielą Miłosierdzia Bożego. Nazwa ta odnosi się do objawień św. Faustyny Kowalskiej. Określenie pojawiło się w 1993 r., a ostatecznie zatwierdzone zostało przez Jana Pawła II w kwietniu 2000 r., kiedy to podczas kanonizacji św. Faustyny ogłoszono święto Miłosierdzia Bożego, które wszyscy katolicy obchodzą od tamtej pory w I niedzielę po Niedzieli Wielkanocnej.
VII Niedziela Wielkanocy od ubiegłego roku obchodzona jest przez polskich katolików jako Niedziela Wniebowstąpienia Pańskiego. Święto Wniebowstąpienia przesunięto na VII Niedzielę Wielkanocną z czwartku po VI Niedzieli Wielkanocnej. Odbyło się to za zgodą watykańskiej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Wniebowstąpienie nadal jest świętem nakazanym, a przeniesienie go na niedzielę miało na celu umożliwienie pracującym w czwartki wiernym uczestniczenie we Mszy św.
Ostatnią niedzielą okresu wielkanocnego jest Niedziela Zesłania Ducha Świętego, powszechnie określana terminem wywodzącym się z tradycji ludowej „Zielone Świątki”. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego zamyka okres Wielkanocy. Tak więc mamy 12 różnych nazw na określenie sześciu niedziel z czasu Wielkiego Postu i z okresu paschalnego. Różnorodność tych wyrażeń dowodzi bogactwa polskiej obyczajowości, w ogromnej mierze inspirowanej w ciągu wieków przez religię chrześcijańską. Dzięki temu pogańskie obrzędy zyskały pełniejszą treść i z czasem stały się nośnikami prawd wiary.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2005-12-31 00:00

Oceń: +2 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Święta na trudne czasy

Niedziela Ogólnopolska 37/2021, str. dXVII

[ TEMATY ]

beatyfikacja

cud

Matka Elżbieta Czacka

Archiwum FSK

Rozważanie i uczesniczenie w eucharystycznych tajemnicach wyzwala łaski, rodzące w duszy świętość – mówiła m. Czacka

Rozważanie i uczesniczenie w eucharystycznych tajemnicach wyzwala łaski, rodzące w duszy świętość – mówiła m. Czacka

O cudownym uzdrowieniu za wstawiennictwem m. Elżbiety Róży Czackiej, jej duchowości oraz podejściu
do krzyża i cierpienia z s. Radosławą Podgórską, franciszkanką służebnicą Krzyża, rozmawia Łukasz Krzysztofka.

Łukasz Krzysztofka: Beatyfikacja m. Elżbiety Róży Czackiej to wielka radość dla sióstr franciszkanek i całego Kościoła. A kim dla Siostry osobiście jest nowa błogosławiona?

S. Radosława Podgórska: Przede wszystkim wzorem, jak mam kochać Boga, przykładem niesamowitego oddania się drugiemu człowiekowi, a także zwyczajnie – matką. Czuję jej bliskość, to, że wstawia się za mną i ukazuje mi drogę poprzez swoje życie i pisma. Razem z moją rodzoną mamą jest osobą, która przez cały czas prowadzi mnie w życiu i ukazuje mi szczególną bliskość Boga kochającego i miłosiernego, który nie pozwala błądzić, ale pokazuje drogę i wychowuje.

CZYTAJ DALEJ

Odnaleźć człowieka

Niedziela toruńska 33/2016, str. 7-8

[ TEMATY ]

Toruń

Anna Głos

Za pierwsze zarobione pieniądze nabyć butelkę kosztownego alkoholu. Po pracy wypić piwo, oglądając jednocześnie jego reklamy ze sympatycznymi zwierzakami. Na weselu podać wódkę, bo tak zarządziły mama z teściową. Opić narodziny pierwszego syna i wnuka. Niektórzy nazywają to tradycją. Jednak, gdy ta tradycja zaczyna zamieniać się w dramat uzależnienia od alkoholu, wówczas traci swój urok, a zamienia się w problem, o którym trudno mówić
Z ks. Dawidem Szymaniakiem posługującym wśród osób z uzależnieniem alkoholowym rozmawia Joanna Kruczyńska

JOANNA KRUCZYŃSKA: – Z jakim nastawieniem rozpoczynał Ksiądz posługę duszpasterską wśród uzależnionych od alkoholu w Wojewódzkim Ośrodku Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w podtoruńskich Czerniewicach?

CZYTAJ DALEJ

Jasna Góra: 5. Ogólnopolska Pielgrzymka Kobiet

2024-05-19 18:32

[ TEMATY ]

Jasna Góra

kobieta

Jasna Góra/Facebook

Do kształtowania chrześcijańskiego feminizmu w świecie - „by swoją kobiecą inność, wyjątkowość podkreślać i nią żyć” zachęcał na Jasnej Górze uczestniczki 5. Ogólnopolskiej Pielgrzymki Kobiet bp Artur Ważny z Sosnowca. Spotkanie odbyło się w uroczystość Zesłania Ducha Świętego i było czasem uczenia się ufności Bogu. Przebiegało pod hasłem: „Pójdę ufna za Tobą” a jedną z „bohaterek” spotkania była św. s. Faustyna Kowalska, którą przybliżyła s. Gaudia Skass ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia.

Mszy św. w kaplicy Matki Bożej przewodniczył bp Artur Ważny, sosnowiecki biskup diecezjalny. W homilii zachęcał do przyjaźni z Duchem Świętym, by tak jak w życiu Maryi, stawał się On reżyserem i naszego życia, tym, który chce nas prowadzić, pokazać pomysł Boga na nasze życie. A jedną z wielu Jego ról jest odszukiwanie i odnajdowanie nas dla Boga, co szczególnie ukazuje Jezus w przypowieściach o odnalezionym synu marnotrawnym, odnalezionej owcy i odnalezionej drachmie. Bp Ważny przypomniał, że w kobiecie, która szukała i odnalazła zgubioną drachmę, Ojcowie Kościoła widzieli właśnie Ducha Świętego.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję