Reklama

Z historii parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Tokarach

Niedziela podlaska 11/2002

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Tokary, to stara wieś drobnej szlachty powstała w XV w., zasiedlona przez ruskich bojarów Tokarewiczów (Tokarzewskich) herbu Roch, którzy wkrótce przyjęli nazwisko Tokarskich. W 1553 r. od Jana i Bohusza Tokarskich kupił Tokary Jan Rawicz-Witanowski. W ręku rodziny Witanowskich wieś pozostawała przez ponad 200 lat, do 1774 r. Przy wsi powstał folwark, w XVIII w. własność Józefa i Antoniego Włodków, następnie kupiony przez Jerzego Matuszewicza. Ośrodek dóbr Matuszewicza znajdował się w niedalekiej Raśnie koło Wysokiego Litewskiego. Pan Jerzy ufundował tam klasztor marianów, oddając na jego uposażenie folwark w Tokarach. Właścicielem Wilanowa i części Tokar aż do 1772 r. była rodzina Krupickich, następnie - do 1806 r. - Paweł Czyż.

Kościół w Wilanowie pw. Podwyższenia Krzyża Świętego ufundował w miejscu zwanym Siemieniec w roku 1527 r. Mikołaj Skirwin-Krupicki. Przez fundatora i Eliasza Poniatowskiego uposażony został we trzy włóki we wsi Stołpce. W 1657 r. uposażenie parafii zwiększyło się o ogród i łąkę o powierzchni czterech morgów. W 1724 r. Antoni Przygrodzki legował testamentem 150 srebrnych rubli. Przy kościele działało bractwo Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, trzy razy do roku odbywały się odpusty: w święto Podwyższenia Krzyża Świętego (14 września), w dniu św. Antoniego (13 czerwca) i Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (31 maja). W 1744 r. staraniem ks. Ignacego Buchowieckiego, kanonika łuckiego, surrogata janowskiego, kustosza brzeskiego, proboszcza wysockiego i wilanowskiego, w miejscu starego, zrujnowanego kościoła wystawiony został drewniany kościół. Zdaniem ks. Macieja Piotrowskiego, kanonika ołyckiego, proboszcza kościoła wilanowskiego w 1849 r., był to od chwili założenia parafii dopiero drugi kościół. Jednak wobec poważnych zniszczeń, jakie dotknęły te okolice w XVII i XVIII w. wydaje się to mało prawdopodobne, tym bardziej, że owe drewniane budowle bez trudu niszczały od zupełnie przypadkowych pożarów.

Parafię katolicką w Tokarach utworzono na początku XIX w. w miejsce istniejącej do rozbiorów parafii w sąsiednim Wilanowie. Po powstaniu styczniowym w 1867 r. władze carskie zlikwidowały parafię tokarską, a kościół rozebrano i przeniesiono do Telatycz, gdzie posłużył do zbudowania kaplicy prawosławnej na tamtejszym cmentarzu. Nową świątynię zbudowano dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1922 r. odzyskano dawny budynek kościoła, lecz zbudowano z niego plebanię w Tokarach. Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego został zbudowany już w Tokarach, staraniem parafian i ks. Mieczysława Kasprowicza w 1935 r. wg projektu warszawskiego architekta Wincentego Wdowińskiego. Oryginalna architektura świątyni nawiązuje do drewnianych kościołów Podkarpacia. Do budowy fundamentu użyto prawdopodobnie kamienia pochodzącego z dawnego kościoła w Wilanowie. Świadczy o tym wmurowany w fundamenty ( za prezbiterium) kamienny nagrobek Karoliny z Turskich Czarneckiej z 1828 r. Obok stoi żeliwny nagrobek Bolesława Zalewskiego z 1859 r.

Przy ustalaniu granicy po ostatniej wojnie, folwark wraz z częścią wsi znalazł się za granicą, a pozostała część miejscowości znajduje się w Polsce. Na samym skraju północnej części wsi stoi kościół, który w czasie ostatniej wojny szczęśliwie ocalał, chociaż parafia zmniejszyła się o tę część, która pozostaje za granicą (obecnie na obszarze parafii znajduje się 13 miejscowości, ale tylko 385 wiernych jest wyznania rzymskokatolickiego).

W ostatnich latach okresu międzywojennego i podczas II wojny światowej proboszczem w Tokarach był ks. Tomasz Lipecki, antropolog z Warszawy i przeciwnik Piłsudskiego. Po przewrocie majowym w 1926 r. "zesłany" początkowo do Brześcia, gdzie objął posadę prefekta tamtejszego gimnazjum, a następnie na odległą tokarską parafię. Podczas okupacji ks. Lipecki był współpracownikiem AK, zajmował się też leczeniem okolicznej ludności; leczył nawet Niemców, od których zdobywał w zamian lekarstwa, przekazywane następnie oddziałom leśnym. Podczas słynnej akcji "Wachlarz" w latach 1942-43 ks. Lipecki mimo, iż nie należał do AK, był pod pseudonimem "Sawa" dowódcą znajdującej się w Tokarach placówki-bazy. Wyjeżdżał m.in. w teren dla zbierania informacji o ruchach Niemców. Baza funkcjonowała w systemie III odcinka "Wachlarza", którego dowódcą był cichociemny, kpt. "Wania" (Alfred Paczkówski), dawny uczeń Lipeckiego z gimnazjum w Brześciu. Po niepowodzeniu " Wachlarza" tokarski Proboszcz utrzymywał w swej wsi placówkę stanowiącą oparcie dla oddziałów AK działających w pobliskich Lasach Nurzeckich.

Pierwszym powojennym proboszczem Tokar został zamianowany w 1948 r. ks. Aleksander Kulpeksza, który sprawował tę funkcję do 1958 r. Spośród innych księży pracujących w tej przygranicznej parafii należy wymienić ks. Ryszarda Deniziaka i ks. Stefana Klichowskiego. Każdy z wymienionych kapłanów wniósł swój wkład w prace przy remoncie i utrzymaniu dobrego stanu kościoła i budynków przykościelnych. Budowę murowanej plebanii rozpoczął i prawie ukończył ks. Witold Wierciński, który zmarł tragicznie, a dokończeniem i wyposażeniem wnętrza zajął się proboszcz ks. Jerzy Olszewski. Jego następca ks. Zenon Bobel pokrył dach kościoła wymieniając gonty na blachę miedzianą. Zmieniło to nieco styl kościoła. Proboszcz ks. Józef Poskrobko kontynuował prace remontowe przy kościele parafialnym, obijając go nową szalówką. Obecny proboszcz ks. Bohdan Sawicki postawił nowe ogrodzenie wokół kościoła, zbliżone do jego zakopiańskiego stylu.

Pomimo, że parafia jest nieliczna, to z niej wywodzi się kilka powołań kapłańskich i zakonnych. Obecnie jeden z parafian przygotowuje się do święceń kapłańskich studiuje teologię u Misjonarzy Kombonianów.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

"Różowe zakonnice" - nieprzerwana modlitwa, która podtrzymuje wiarę w czasach kryzysu

2025-04-11 21:14

[ TEMATY ]

zakon

Siostry Służebnice Ducha Świętego od Wieczystej Adoracji

Od 1915 roku w Filadelfii grupa zakonnic poświęciła swoje życie nieustającej adoracji Najświętszego Sakramentu. Te różowe zakonnice, zrodzone z charyzmatu niemieckiego świętego Arnolda Janssena, nadal stanowią duchowy filar, który wspiera misję Kościoła swoimi modlitwami i towarzyszy cierpieniom świata.

Janssen urodził się w 1837 roku i zmarł w 1909 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w wieku 24 lat. Szybko zrozumiał, zwłaszcza podczas modlitwy i nabożeństw, że jego misją jest kształcenie księży do ewangelizacji w krajach obcych. W 1875 roku założył seminarium misyjne w małym miasteczku w Holandii, co dało początek Towarzystwu Słowa Bożego.
CZYTAJ DALEJ

Niedziela Palmowa w tradycji Kościoła

Szósta niedziela Wielkiego Postu nazywana jest Niedzielą Palmową, inaczej Niedzielą Męki Pańskiej. Rozpoczyna ona najważniejszy i najbardziej uroczysty okres w roku liturgicznym - Wielki Tydzień.

Liturgia Kościoła wspomina tego dnia uroczysty wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy, o którym mówią wszyscy czterej Ewangeliści. Uroczyste Msze św. rozpoczynają się od obrzędu poświęcenia palm i procesji do kościoła. Zwyczaj święcenia palm pojawił się ok. VII w. na terenach dzisiejszej Francji. Z kolei procesja wzięła swój początek z Ziemi Świętej. To właśnie Kościół w Jerozolimie starał się bardzo dokładnie powtarzać wydarzenia z życia Pana Jezusa. W IV w. istniała już procesja z Betanii do Jerozolimy, co poświadcza Egeria (chrześcijańska pątniczka pochodzenia galijskiego lub hiszpańskiego). Autorka tekstu znanego jako Itinerarium Egeriae lub Peregrinatio Aetheriae ad loca sancta. Według jej wspomnień w Niedzielę Palmową patriarcha otoczony tłumem ludzi wsiadał na osiołka i wjeżdżał na nim do Świętego Miasta, zaś zgromadzeni wierni, witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i palmy. Następnie wszyscy udawali się do bazyliki Zmartwychwstania (Anastasis), gdzie sprawowano uroczystą liturgię. Procesja ta rozpowszechniła się w całym Kościele. W Rzymie szósta niedziela Przygotowania Paschalnego początkowo była obchodzona wyłącznie jako Niedziela Męki Pańskiej, podczas której uroczyście śpiewano Pasję. Dopiero w IX w. do liturgii rzymskiej wszedł jerozolimski zwyczaj urządzenia procesji upamiętniającej wjazd Pana Jezusa do Jeruzalem. Z czasem jednak obie te tradycje połączyły się, dając liturgii Niedzieli Palmowej podwójny charakter (wjazd i pasja). Jednak w różnych Kościołach lokalnych procesje te przybierały rozmaite formy, np. biskup szedł pieszo lub jechał na oślęciu, niesiono ozdobiony palmami krzyż, księgę Ewangelii, a nawet i Najświętszy Sakrament. Pierwszą udokumentowaną wzmiankę o procesji w Niedzielę Palmową przekazuje nam Teodulf z Orleanu (+ 821). Niektóre przekazy podają też, że tego dnia biskupom przysługiwało prawo uwalniania więźniów.
CZYTAJ DALEJ

Niedziela Palmowa w Jerozolimie: modlitwa o pokój, niepewny los chrześcijan

2025-04-13 18:47

[ TEMATY ]

Jerozolima

Niedziela Palmowa

chrześcijanie

modlitwa o pokój

Adobe Stock

Niedziela Palmowa w Jerozolimie

Niedziela Palmowa w Jerozolimie

W Jerozolimie uroczystej eucharystii Niedzieli Palmowej w bazylice Bożego Grobu oraz tradycyjnej procesji palmowej z Betfage na Górze Oliwnej przewodniczył łaciński patriarcha kard. Pierbattista Pizzaballa.

W koncelebrowanej Eucharystii wzięło udział 4 biskupów, 80 kapłanów oraz wierni lokalnego kościoła i pielgrzymi przybyli na Wielkanoc do Jerozolimy. Po poświęceniu palmowych liści i gałązek oliwnych procesja trzykrotnie okrążyła grób Zmartwychwstałego Pana.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję