Uroczystego poświęcenia odnowionego prezbiterium z bizantyjsko-ruskimi freskami fundacji króla Władysława Jagiełły, kaplicy Najświętszego Sakramentu, kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej i zakrystii bazyliki katedralnej pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu dokonał nuncjusz apostolski w Polsce abp Celestino Migliore.

Modlitwa i dziękczynienie

Podczas Mszy św. odprawionej 9 kwietnia abp. Migliore przewodniczył Eucharystii, w której uczestniczyli także przedstawiciele Kościołów Wschodnich: abp Jan Martyniak - metropolita przemysko-warszawski, biskup wrocławsko-gdański Włodzimierz Juszczak. Episkopat Polski reprezentowali: bp włocławski Wiesław Mering, pełniący funkcję przewodniczącego Rady KEP ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturalnego bp radomski Henryk Tomasik, bp Mieczysław Cisło - administrator archidiecezji lubelskiej, oraz bp Edward Frankowski - sufragan sandomierski. - Sztuka sakralna wyprowadza nasze serca z szarej, ziemskiej rzeczywistości i kieruje ku Bogu. A tutaj, w sandomierskiej bazylice katedralnej, gdzie wypełniające prezbiterium freski, niezwykły wyraz wiary chrześcijańskiego Wschodu, sąsiadują z dziełami, jakie wytworzyli chrześcijanie tradycji łacińskiej, uczymy się jednocześnie uniwersalności zbawczego przesłania Chrystusa, który umarł za wszystkich i dla wszystkich zmartwychwstał. Uczymy się tutaj uniwersalności Kościoła - mówił bp Krzysztof Nitkiewicz. Na duchową i teologiczną wymowę malowideł w sandomierskiej świątyni zwrócił uwagę abp Jan Martyniak. - Te freski ujawniają nieustanną modlitwę. Zawarte w nich Słowo Boże uczy Ewangelii i pomaga w modlitwie. - powiedział Metropolita Przemysko-Warszawski.
Z okazji inauguracji odnowionego prezbiterium odbyło się także trzydniowe sympozjum poświęcone konserwacji sandomierskiej świątyni, jagiellońskim freskom oraz sztuce sakralnej i dziedzictwie kulturowym chrześcijańskiego Wschodu. Spotkaniom towarzyszyła wystawa „Ikony sandomierskie” w Muzeum Diecezjalnym i koncert Ukraińskiego Narodowego Chóru Miasta Moskwa, który śpiewał także podczas Mszy św.
W konferencji dotyczącej konserwacji wnętrz bazyliki uczestniczył m.in. Wojciech Kwiatkowski, dyrektor Departamentu Finansowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Agata Hernik-Ślusarczyk, przedstawiciel ambasadora Króla Norwegii, parlamentarzyści. Bp Krzysztof Nitkiewicz, otwierając sympozjum, mówił: - Natchniony artysta przelewa na karty księgi czy uwidacznia pędzlem to, co zawarte jest w Księgach Objawionych. Sztuka bizantyjska przepełniona jest misterium paschalnym. Te malowidła nasycone są niezwykłym światłem z Góry Tabor i z poranka Zmartwychwstania. W Kościele Wschodnim cała liturgia: sakramenty, nabożeństwa, poświęcenia, śpiewy, malowidła stanowią jedną całość. W niezwykły sposób liturgia ziemska łączy się z liturgią niebieską i wychwala Trójcę Świętą - mówił Biskup Ordynariusz.

Konserwatorzy i darczyńcy

Ks. Bogdan Piekut, proboszcz parafii katedralnej i kustosz bazyliki, dziękował wszystkim, którzy przyczynili się do renowacji i konserwacji wschodniej części świątyni, w tym śp. bp Marianowi Zimałkowi.
Konserwatorzy oraz historycy sztuki w swoich wystąpieniach wskazali na unikatowość i historyczną wartość fresków bizantyjsko-ruskich. Prof. Władysław Zalewski z Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w Krakowie, pod którego pieczą odnawiano bizantyjskie malowidła, zaznaczył, że konserwacja pozwoliła na pełne ujawnienie autentyczności sandomierskich fresków, a ich twórcy, bizantyjscy malarze, doskonale wywiązali się z nowego dla nich zadania - umieszczenia malowideł typu bizantyjskiego w architekturze gotyckiej. Jak zaznaczyła dr hab. Małgorzata Smorąg-Różycka z Instytutu historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, wszystkie malowidła wykonane zostały według tradycji artystycznej wschodniego malarstwa sakralnego. Kierujący pracami w bazylice konserwatorzy dzieł sztuki Bożena Żbikowska-Sobieraj i Marek Wawrzkiewicz przedstawili stan zachowania malowideł i różnych elementów wyposażenia wnętrz bazyliki, a także problemy konserwatorskie wynikłe podczas renowacji.

Konferencja

- Myślę, że właśnie w bazylice katedralnej w Sandomierzu, bardziej niż gdzie indziej, urzeczywistnia się pragnienie Sługi Bożego Jana Pawła II, aby Kościół oddychał dwoma płucami: Wschodu i Zachodu. To porównanie, zaczerpnięte od rosyjskiego filozofa i poety Wiaczesława Iwanowa (+1949), stało się dzięki Papieżowi inspiracją dla tych, którzy pragną, aby chrześcijanie należący do różnych tradycji zespolili swoje siły w głoszeniu światu Ewangelii, unikając gorszących podziałów - mówił bp Krzysztof Nitkiewicz, który wskazywał też na ponadczasowe treści dzieł sztuki podczas sympozjum poświęconego sztuce sakralnej chrześcijańskiego Wschodu. - Romano Guardini mówi, że każde autentyczne dzieło sztuki jest zwrócone ku przyszłości, jest ze swojej natury eschatologiczne i kieruje ku drugiemu światu, w kierunku czegoś, co nastąpi, co przyjdzie. Takie dzieła sztuki przemawiają do wszystkich bez względu na pozycję społeczną czy wykształcenie. Dzisiaj, kiedy wokół nas dzieje się tyle strasznych rzeczy, kiedy nawet niektórzy artyści nie szanują uczuć religijnych, depczą najświętsze dla wierzących symbole oraz jak zauważył niegdyś Paweł VI „używają języka z wieży Babel” sztuka sakralna jest swoistym kołem ratunkowym, które pomaga utrzymać się na powierzchni. - mówił Ordynariusz Sandomierski
Podczas Spotkania Cyrylometodiańskiego referat pt. „Historia chrześcijaństwa w Rusi Kijowskiej” wygłosił o. prof. Jakov Kuliè SI., zaś ks. prof. Lászlo Puscas opowiedział o sztuce sakralnej tradycji bizantyjskiej na obszarach eparchii mukaczewskiej. Urszula Stępień, kustosz Muzeum Diecezjalnego, ukazała natomiast wielowiekową troskę Kapituły Kolegiackiej w Sandomierzu o freski bizantyjskie.