Profesor medycyny UJ i kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpitala Klinicznego w Krakowie opublikował na Twitterze proste kompendium wiedzy o szczepionkach na Covid-19. "Dzisiaj w szpitalu odpowiadałem na pytania dotyczące szczepień, tych którzy jeszcze się wahali. Mam nadzieję, że przekonałem większość!" - podkreśla prof. Wojciech Szczeklik.

Tymi pytaniami i odpowiedziami profesor chce się podzielić ze wszystkimi, bo najważniejsza w decyzji ws. szczepień jest pełna informacja.

- Jakie mamy szczepionki m-RNA?

Szczepionki m-RNA, które na chwilę obecną mają potwierdzoną skuteczność i odpowiednie bezpieczeństwo i wchodzą obecnie na całym świecie do praktyki klinicznej to: 1. Pfizer-BioNTech (planowana jako pierwsza w Polsce), 2. Moderna.

- Czy szczepionka oparta o m-RNA to nowa technologia?

- Czy proces powstawania szczepionki przebiegał wg. pełnych procedur badań klinicznych?

TAK - choć tempo było imponujące, to nie pominięto żadnych kroków powstawania szczepionki: fazy przedkliniczne, kliniczne (duże grupy!) i rejestracja przebiegały prawidłowo.

- Mechanizm działania?

Szczepionka m-RNA zawiera instrukcję molekularną dla komórki ludzkiej jak wytworzyć białko S (spike, kolec) wirusa #SARSCoV2 co w rezultacie uruchamia produkcję przeciwciał oraz odporność komórkową z limfocytów T przeciwko wirusowi.

-Jakie są wymogi odnośnie przechowywania?

Szczepionka Pfizer-BioNTech po wytworzeniu jest przechowywana w -70st.C (do 6 miesięcy). Transport na suchym lodzie - nie dłużej niż 10 dni. W poradniach szczepieniowych po rozmrożeniu może być przechowywana w temp. +2 do 8 st. C do 5 dni

- Co oznacza 95% skuteczność szczepionki?

Badanie na 43 tys. ochotników (Pfizer)
- połowa osób dostała placebo, a druga połowa szczepionkę w tej grupie - zachorowania na OBJAWOWY COVID-19:
- placebo 162 os.
- szczepionka 8
Skuteczność ochrony przed zachorowaniem 8/170 = ok. 95%

- Czy szczepionka chroni przed ciężkim przebiegiem choroby?

Tak. Badanie >43 tys. ochotników (Pfizer). 10 ciężkich zachorowań w badanej grupie z czego 9 w grupie placebo i 1 w grupie ze szczepionką. -

Powikłania krótkoterminowe po szczepieniu?

Bezpieczeństwo porównywalne do innych szczepionek przeciwwirusowych. Najczęstsze działania uboczne: 1. ból, zaczerwienienie w miejscu zastrzyku. 2. po szczepieniu często (>20%) uczucie zmęczenia, ból głowy, bóle mięśni i stawów, gorączka.

- Czy następnego dnia po szczepieniu mogę pójść do pracy?

Tak, choć lepiej nie szczepić całego zespołu w ten sam dzień z uwagi na możliwe odczyny poszczepienne (jw.), które mogą spowodować krótką absencję w pracy.

- Powikłania długoterminowe?

Na razie mamy obserwację kilkumiesięczną (od wakacji). Szczepionka wypada bezpiecznie. Długoterminowe skutki po szczepieniach są niezmiernie rzadkie. Dane o bezpieczeństwie długoterminowym będą zbierane a informacje o nich będą publicznie dostępne.

- Czy możliwe są odległe skutki zmiany naszego kodu genetycznego DNA?

ABSOLUTNIE NIE! Cząsteczka m-RNA, która znajduje się w szczepionce nie przenika do jądra komórkowego i nie integruje się z DNA człowieka. Po kilku dniach jest degradowana.

- Czy osoby uczulone na białko kurze mogą się szczepić?

TAK. Szczepionka składa się z m-RNA, cząsteczki tłuszczu, która ją otacza i umożliwia przenikanie przez błonę komórkową oraz jony sodu.

- Jak wygląda cykl szczepień? Kiedy nabieramy odporności?

Po pierwszej szczepionce (podanie domięśniowe) należy się doszczepić po okresie 3 tygodni. Koniecznie trzeba się zaszczepić dwukrotnie bo dopiero po drugiej dawce (7 dni po) uzyskujemy zakładaną odporność.

- Czy osoby w ciąży i karmiące mogą się szczepić?

Takie osoby nie brały udziału w badaniach i na chwilę obecną nie jest to zalecane. Ruszają badania w grupie osób ciężarnych i ta wiedza będzie się zmieniać.

- Czy podanie szczepionki jeżeli jest się w ciąży może uszkodzić płód?

Nie ma żadnych podstaw żeby przypuszczać, że szczepionka jest szkodliwa dla rozwijającego się płodu, nawet jeżeli jest się w ciąży podczas szczepienia (choć nie jest to zalecane).

- Przeciwwskazania do szczepienia?

Ciąża, karmienie piersią (to może się jeszcze zmieniać). Objawy ostrej infekcji z gorączką (temp >38 st.C). Względne - reakcja anafilaktyczna w wywiadzie (do rozważenia w pełnym zabezpieczeniu szpitalnym).

- Jaki zachować odstęp czasowy od innych szczepień (np. na grypę)?

Odstęp miedzy szczepieniem przeciw SARS-COV-2 a innymi szczepieniami powinien wynosić 7 dni (to może się jeszcze zmieniać, ale na pewno nie potrzeba dłuższej przerwy).

- Czy jeżeli choruję na ciężką niewydolność serca, astmę to mogę się zaszczepić?

TAK - koniecznie! Pacjenci z ciężkimi chorobami przewlekłymi są narażeni na powikłania COVID-19. Optymalnie należy się szczepić w wyrównanym okresie choroby przewlekłej (nie podczas zaostrzenia)

- Czy jeżeli przebyłem COVID-19 to powinienem się zaszczepić i czy jest to bezpieczne?

- Jest to bezpieczne. Należy się zaszczepić. Po przebytym COVID-19 można rozważyć odłożenie szczepienia o 2-3 miesiące (utrzymująca się odporność) choć nie jest to konieczne (minimum 30 dni)

- Czy należy sprawdzić czy mamy przeciwciała przeciwko SARS-COV2 (czy przebyliśmy zakażenie) przed szczepieniem?

Nie - w badaniach klinicznych nie było to testowane i nie jest to zalecane. Nie ma to też wpływu na skuteczność działania szczepionki

- Czy częste są groźne powikłania wstrząsu uczuleniowego (anafilatycznego)?

NIE - są to niezmiernie rzadkie powikłania. Zagrażający życiu wstrząs wystąpił jak na razie u 3 osób(od wprowadzenia szczepień)na całym świecie. Były to osoby, u których wstrząs występował już wcześniej.

- Czy mogą się szczepić osoby z chorobami nowotworowymi, chorobami immunologicznymi, stosujące leki biologiczne?

TAK - osoby z obniżoną odpornością mogą i powinny się szczepić. Nie jest tylko do końca pewne jak dobra będzie wytworzona odporność (słabsza odpowiedź niż u zdrowych).

- Czy osoby z HIV/AIDS mogą się szczepić?

TAK - podobnie jak inne osoby z osłabioną odpornością. W badaniu 3 fazy szczepionki Pfizer brało udział kilkaset osób z tym schorzeniem - wyniki jeszcze nie są opublikowane.

- Czy szczepić dzieci?

Dzieci będą (jeżeli będą) szczepione na samy końcu kolejki. Także poczekajmy. Szczepionka jest bezpieczna dla dzieci >16 roku życia. Czekamy na wyniki z grupy 12-16 lat. Młodsze dzieci nie były jeszcze badane.

- Jak długo utrzyma się odporność po szczepieniu?

Tego jeszcze nie wiemy. Patrząc na stosunkowo małą zmienność genetyczną wirusa SARS-COV2 można przypuszczać, że przynajmniej rok.

- Czy po szczepieniu należy kontrolować przeciwciała czy zyskaliśmy odporność? Nie ma takiej konieczności.

- Czy po szczepieniu trzeba nadal nosić maseczki i zachowywać dystans?

Na chwilę obecną tak, choć badania trwają i może się to zmienić. Szczepionka w 95% zabezpiecza przed objawową chorobą, ale nie ma pewności czy zabezpiecza przed bezobjawowym przebiegiem i zakaźnością.

- Ile osób musi się zaszczepić żeby wróciła "normalność"?

*** Szczepienia w grupie personelu medycznego mają ruszyć już 28.12.2020. Dostępna szczepionka to Pfizer/BioNTech, szczepionka na bazie m-RNA (szczepienia ruszyły już w UK, USA, Kanadzie.). Przedstawiona wiedza jest na dzień 18.12.2020.

"Choć moją główną specjalizacją jest anestezjologia i intensywna terapia, to jestem też specjalistą z interny i immunologii klinicznej. Ta ostatni specjalizacja i zainteresowania naukowe, pozwalają mi czasem lepiej zrozumieć zagadnienia związane z COVID-19" - napisał na Twitterze prof. Szczeklik.

"Ja się oczywiście zaszczepię, a do pytań i odpowiedzi (jeżeli będą i będę znał odpowiedź) chętnie powrócę!" - napisał na kończenie prof. Wojciech Szczeklik z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpitala Klinicznego w Krakowie.