Z człowieczeństwa
Niekiedy nam zostaje
Wpisany w krajobraz jesieni
Krzyż tylko żołnierski
Wiekiem pochylony jak starzec
Minionego czasu
I ciszy co po nim została
Żyjący świadek
Słowa tego wiersza, autorstwa ks. Adama Sobieszka, są mottem wystawy Ziemia znaczona mogiłami ukazującej powstańcze, partyzanckie i żołnierskie groby znajdujące się w okolicach Poniatowej. Została ona pomyślana jako element edukacji regionalnej, będącej nie tylko powinnością szkół i placówek kultury, ale także obowiązkiem żyjących wobec tych, którzy na tej ziemi przelewali swoją krew i oddali życie za wolną i sprawiedliwą ojczyznę. Informacji o miejscach pamięci dostarczyli Jerzy Kuchta i Edward Stanek, a fotografie wykonał, również miłośnik i badacz dziejów najbliższej okolicy, ks. Adam Sobieszek. Opracowania merytorycznego i artystycznego wystawy podjęły się pracownice Biblioteki Miejskiej Teresa Kramek i Renata Kuchta. Fotografie uzupełnione są informacjami faktograficznymi dotyczącymi wydarzeń dziejowych związanych z najbliższymi okolicami Poniatowej oraz rekwizytami militarnymi, wypożyczonymi z miejscowej Izby Pamięci i od kolekcjonerów. Równoległą wystawę wykonał Ksiądz Adam w Szkole Podstawowej w Kraczewicach, w której jest katechetą.
Uroczyste otwarcie wystawy nastąpiło 11 listopada, po Mszy św. za ojczyznę, z udziałem kombatantów i pocztów sztandarowych. Prezentowana w bibliotece wystawa odwiedzana przez uczniów i dorosłych jest piękną lekcją patriotyzmu i pamięci narodowej, przypomina o przeszłości ziemi, na której przyszło nam żyć. Jest realizacją przesłania przypominającego, że "Ojczyzna to ziemia, ludzie i groby" oraz zrozumienia przestrogi zapisanej na zakopiańskim cmentarzu: "Narody, które tracą pamięć, tracą życie".
Fotografie ocalają od zapomnienia miejsca mało znane, ślady przeszłości ledwo czytelne oraz mogiły i pomniki pochodzące z ostatnich lat, na przykład żołnierzy Armii Krajowej. Najstarsze udokumentowane mogiły powstańcze znajdują się w miejscu bitwy z okresu powstania listopadowego. 18 kwietnia 1831 r. w bitwie pod Wronowem dowodzonej przez gen. Sierawskiego zginęło około 450 powstańców. Mogiły z czasów powstania styczniowego znajdują się w Kraczewicach. Na cmentarzu w Chodlu znajduje się grób Dionizego Trzcińskiego, powieszonego na rynku w Chodlu w 1865 r. za udział w powstaniu styczniowym. Podczas I wojny światowej w 1914 r. przez Poniatową i okoliczne miejscowości przebiegała linia frontu rosyjsko-austriackiego. Znane są miejsca ostatniego spoczynku żołnierzy obu armii, wśród których byli również Polacy. II wojna przyniosła zagładę wielu milionów ludzkich istnień, Poniatowa jest miejscem kilu warstw wojennych cmentarzy. Najpierw na terenie tutejszej fabryki znajdował się obóz dla jeńców rosyjskich, zginęło ich tu około 20 tys., następnie obóz żydowski. W listopadzie 1943 r. Niemcy zamordowali 15 tys. Żydów, likwidując w ten sposób obóz. Po wkroczeniu wojsk radzieckich był tu przejściowo cmentarz wojenny, przeniesiony następnie do Kazimierza. W pozostałych na terenie fabryki budynkach był przejściowy obóz dla więzionych tu żołnierzy Armii Krajowej z Okręgu Lubelskiego, przewiezionych następnie do łagrów w Związku Radzieckim. Część z nich nie przeżyła, ich doczesne szczątki spoczywają na tej ziemi. Jest to, jak dotychczas, najmniej znana i udokumentowana karta z dziejów Poniatowej.
Chwile spędzone na wystawie są okazją do refleksji nad wielością wątków historycznych związanych z dziejami naszej małej ojczyzny, nad przemijalnością i tragizmem ludzkiego życia, nad losami ludzi, którym przypadło żyć w czasach niewoli narodowej, powstań i wojen. Przypominają o obowiązku pamięci i materialnego jej utrwalania w postaci zadbanych, oznakowanych grobów, odnowionych krzyży i obowiązku najważniejszym wobec wszystkich zmarłych, spoczywających w mogiłach znanych i nieznanych, oznakowanych krzyżem lub nie - modlitwie.
Pomóż w rozwoju naszego portalu