Biskup płocki Szymon Stułkowski zaprosił wiernych za pośrednictwem mediów na Mszę św. rozpoczynającą obchody jubileuszu 8 listopada do katedry, w rocznicę poświęcenia kościoła katedralnego. Przyjmuje się, że 880 lat temu kościół ten „został oddany we władanie Panu Bogu”.

- Będzie to Msza św. dziękczynna za spoczywających w katedrze Piastów, z udziałem samorządowców, bo to oni obecnie służą społeczeństwu na Mazowszu. Mszy św. będzie przewodniczył kard. Grzegorz Ryś, metropolita łódzki. Nasz Rok Jubileuszowy zbiega się z Jubileuszem Zbawienia Kościoła powszechnego, ogłoszonym przez papieża Franciszka - zaznaczył hierarcha.

Podkreślił, że już 7 listopada w czasie nieszporów w katedrze wierni z parafii, którzy czynnie angażują się w ich życie, przyjmą medal „Zasłużony dla Diecezji Płockiej”. Zostali oni wytypowani przez proboszczów. Medal zaprojektował ks. kan. Andrzej Milewski, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Płocku. Na awersie znajdują się wizerunki biskupów męczenników Kościoła płockiego: bł. abp. Antoniego J. Nowowiejskiego i bł. bp. Leona Wetmańskiego z napisem „Benemerenti Dioecensis Plocensis”.

Na rewersie medalu znalazł się herb diecezji i cytat z Henryka Sienkiewicza, który 19 stycznia 1904 r. napisał w kronice Muzeum Diecezjalnego: „Kościół jest stróżem przeszłości, piastunem teraźniejszości i siewcą przyszłości”. W następnych latach medal ten będzie wręczany 2 maja, w czasie nieszporów ku czci św. Zygmunta, patrona Płocka.

W czerwcu 2025 roku, podczas diecezjalnej uroczystości jubileuszowej w Płocku każda parafia otrzyma księgę Dziejów Apostolskich, ale z pustymi stronami, żeby wpisywać nazwiska ochrzczonych i bierzmowanych: - Dzieje Apostolskie nie kończą się jako misja. Czytane w parafiach zarazem będą pisane dalej - żywą wiarą - podkreślił biskup płocki. Ponadto każda parafia otrzyma mierzący 11 cm krzyżyk do położenia na ołtarzu, wykonany z drewna wałów obronnych grodu Mieszka I z Ostrowa Tumskiego w Poznaniu. To „symbol historii, która będzie niesiona dalej”.

Ks. dr Marcin Sadowski, dyrektor wydziału duszpasterskiego Kurii Diecezjalnej i koordynator wydarzeń jubileuszowych opowiedział o logo jubileuszu z hasłem „Pielgrzymi nadziei - w drodze do Źródła 1075-2025”, nawiązującym do jubileuszu Kościoła powszechnego: - Chcemy kierować się do źródła. Rozumiemy to dwojako: z jednej strony jako źródło historyczne, ponieważ 950 lat, to ogromna historia i piękne dziedzictwo społeczne, kulturowe, religijne i materialne diecezji płockiej. Z drugiej strony słowa „W drodze od Źródła” trzeba rozumieć jako wyprawę do źródeł wiary, do źródeł chrześcijaństwa - przekazał duchowny.

Do pierwszej grupy wydarzeń zaliczył na przykład otwarcie jubileuszu w diecezji 8 listopada 2024 roku i w parafiach 1 grudnia 2025 roku oraz jego zakończenie w diecezji 6 stycznia 2026 roku. W tym czasie zaplanowano m.in. sympozjum Akcji Katolickiej „Pielgrzymi nadziei na drogach Kościoła płockiego” (23 listopada 2024), panel dyskusyjny o historii diecezji płockiej w Towarzystwie Naukowym Płockim (1 grudnia 2024), finał konkursu o kościołach, kapliczkach, krzyżach i figurach (28 lutego 2025), ogólnopolską konferencję naukową na temat badań genetycznych Piastów spoczywających w katedrze płockiej (24 maja 2025), Noc Kościołów (31 maja 2025 ), ogólnopolskie sympozjum w Wyższym Seminarium Duchownym z prezentacją opracowanych pontyfikałów (14 listopada 2025) oraz wystawy poświęcone historii diecezji płockiej i najstarszemu w diecezji kościołowi w Rokiciu (liczy 800 lat).

W drugiej grupy wydarzeń, akcentującej powrót do źródeł wiary, ks. Marcin Sadowski wymienił m.in. centralną uroczystość jubileuszową w płockiej Orlen Arenie (7 czerwca 2025), obchody Wigilii Paschalnej z odnowieniem przyrzeczeń chrztu (19 kwietnia 2025), wyznanie wiary przy Drzwiach Płockich (katedralnych) i modlitwę ekumeniczną (20 stycznia 2025), Liturgię pokutną (12 kwietnia 2025), Diecezjalną Jubileuszową Pielgrzymkę do Rzymu (11-18 października 2025), tydzień modlitw za zmarłych biskupów, kapłanów, diakonów i wiernych świeckich (1-8 listopada 2025), parafialne pielgrzymki do Płocka - źródła chrześcijaństwa w diecezji oraz pielgrzymki do sanktuariów w diecezji.

Ponadto swoje jubileusze będą przeżywać wszystkie grupy wiernych (np. osoby niepełnosprawne, sportowcy, muzycy kościelni, małżonkowie, osoby starsze etc.).

Podczas spotkania w opactwie Barbara Rydzewska z Muzeum Mazowieckiego w Płocku opowiedziała o wspólnej inicjatywie tej placówki z diecezją: chodzi o pracę badawczą poświęconą trzem pontyfikałom płockim (czyli historycznym księgom liturgicznym), które jeszcze nie zostały zbadane i opracowane (opracowanie najstarszego Pontyfikału Płockiego I z XII-XIII wieku ukazało się w 2021 roku). Projekt ten zakończy się jesienią 2025 roku.

Nad całością merytorycznie czuwa ks. prof. Leszek Misiarczyk - inicjator badań, poza tym razem z nim pracują między innymi: o. prof. Bazyli Degórski (zajmuje się odczytaniem pontyfikałów), ks. dr Bartosz Leszkiewicz (tłumaczy z języka łacińskiego na polski), prof. Czesław Grajewski, ks. prof. Waldemar Pałęcki, dr Jacek Tomaszewski (dokonają analizy treści). Całość prac koordynuje prof. Weronika Liszewska. W efekcie wydane zostaną trzy tomy (edycja tekstu łacińskiego i polskiego, studia nad pontyfikałami, reprint).

- Mamy nadzieję, że w ramach prac zostanie ustalony czas powstania pontyfikałów i miejsce ich powstania. Obecnie trwają prace nad tłumaczeniem, prowadzona jest analiza liturgiczna, teologiczna, kodykologiczną, paleograficzna. Dokonana została już analiza muzykologiczna - przekazała Barbara Rydzewska.

Prowadząca spotkanie dr Elżbieta Grzybowska, rzecznik Kurii Diecezjalnej podsumowała, że zaplanowane wydarzenia Roku Jubileuszowego z okazji 950-lecia diecezji płockiej, mają rangę i znaczenie dla Płocka, diecezji, ale i całej Polski. Dobrze, że wpisują się w Jubileusz Kościoła powszechnego, ogłoszonego przez papieża Franciszka, ponieważ podkreślają wspólnotę całego Kościoła.

***

Diecezja płocka powstała w 1075 r., za czasów Bolesława Śmiałego. Jest jedną z najstarszych diecezji w Polsce. Objęła obszar na obu brzegach Wisły, a także część terenów ówczesnej archidiecezji gnieźnieńskiej i diecezji poznańskiej. W ciągu wieków jej zasięg terytorialny ulegał zmianom m.in. w latach 1243, 1633, 1918 i 1925, a ostatni raz w 1992 r. Pierwszym biskupem diecezji płockiej był Stefan. Na przełomie XI/XII w. powstała kapituła katedralna w Płocku. Około 1130 r. bp Aleksander z Malonne (jego rządy w Płocku trwały w latach 1129-1156) sprowadził do Czerwińska n. Wisłą kanoników regularnych, wtedy też rozpoczęła się budowa romańskiej świątyni, obecnie bazyliki mniejszej.

W 1144 r. bp Aleksander z Malonne konsekrował romańską katedrę na Wzgórzu Tumskim w Płocku. Z jego inicjatywy sprowadzono również kosztowne romańskie drzwi z brązu, wykonane w Magdeburgu (obecnie w Płocku jest ich replika, oryginalne znajdują się w Nowogrodzie w Rosji). W tym czasie działa szkoła katedralna i skryptorium. Katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Płocku, jest jedną z pięciu najstarszych w kraju, a także jedną z trzech, gdzie spoczywają dawni władcy Polski, książęta: Władysław I Herman i Bolesław III Krzywousty. W katedrze znajdują się szczątki 17 Piastów, to ich największa nekropolia w Polsce.

W kwietniu 2018 r. górujące nad doliną Wisły płockie Wzgórze Tumskie wraz z sąsiednimi obiektami (w tym „starym” Muzeum Diecezjalnych i dawnym Opactwem Benedyktyńskim), należącymi do diecezji płockiej, decyzją prezydenta Andrzeja Dudy, zostało wpisane na prestiżową listę Pomników Historii.

W 1180 r. przy kolegiacie św. Michała w Płocku powstała szkoła, która nieprzerwanie istnieje do dziś. To najstarsza szkoła średnia w Polsce - obecnie nosi nazwę I Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Stanisława Małachowskiego. W 1216 r. pojawiła się pierwsza wzmianka o synodzie diecezjalnym. Bp Gedko odprawił synod, na którym był obecny w charakterze legata papieskiego abp. Henryk Kietlicz. Łącznie do dnia dzisiejszego zostały zwołane 43 synody diecezjalne, ostatni trwał w latach 2012-2015.

W latach 1439-1463 rządy w diecezji sprawował bp Paweł Giżycki. W 1449 r. powstała kapituła kolegiacka w Pułtusku. Z inicjatywy biskupa rozpoczęła się budowa kolegiaty Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny MP i św. Mateusza. Od tego czasu rosło znaczenie Pułtuska, które z czasem stało się siedzibą i rezydencją biskupów płockich. W 1594 r. rozpoczęło działalność seminarium duchowne. W 1710 r. powstało seminarium w Płocku.

Jednym z patronów diecezji płockiej jest św. Stanisław Kostka, pochodzący z Rostkowa koło Przasnysza na Mazowszu, to także patron Polski oraz dzieci i młodzieży, znany ze słów „Ad maiora natus sum” - „Do większych rzeczy jestem urodzony”. W 2018 r. w Płocku, w Roku św. Stanisława Kostki w diecezji, odbyło się 380. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski.

Przez ponad dziewięć wieków istnienia na czele diecezji płockiej stało wiele nieprzeciętnych postaci. Wielu biskupów płockich obejmowało później metropolie zostając arcybiskupami, a Andrzej Krzycki, Piotr Gamrat, Wojciech Baranowski, Henryk Firlej i Michał Poniatowski sięgnęli po tytuł prymasów. 22 lutego 1931 roku w Płocku s. Faustyna Kowalska po raz pierwszy miała wizję Jezusa Miłosiernego w obrazie „Jezu ufam Tobie”.

Jednym z najwybitniejszych biskupów płockich był Antoni Julian Nowowiejski, który w 1930 r. został mianowany arcybiskupem tytularnym Silyum. Zginął w 1941 r. w niemieckim obozie w Działdowie, a 20 lat temu, 13 czerwca 1999 r. został beatyfikowany przez Jana Pawła II, razem z sufraganem bp. Leonem Wetmańskim, też zamęczonym w 1941 roku w Działdowie.