W częstochowskim Wyższym Instytucie Teologicznym w dniu 13 grudnia 2013 r. miała miejsce konferencja naukowa zatytułowana: „Ekumenizm – naglącym zobowiązaniem w zsekularyzowanym świecie”. Była to druga odsłona przygotowanych na cały rok akademicki wykładów profesorów związanych naukowo nie tylko z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie czy z Wyższym Instytutem Teologicznym w Częstochowie, ale i z innymi uczelniami Polski.
Należy odnotować inaugurujące cały cykl spotkanie z 15 listopada 2013 r., poświęcone encyklice „Lumen fidei”, z racji zakończenia Roku Wiary. Prelegenci przedstawili wówczas trzy przedłożenia: ks. dr Marian Szymonik – „Filozoficzno-kulturowe uwarunkowania wiary w encyklice «Lumen fidei»”,
ks. dr hab. Sławomir Zieliński (kierownik Zakładu Teologii Fundamentalnej i Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Śląskiego) – „Wiara – sens – ideologia. Teologiczno-fundamentalny szkic zainspirowany encykliką «Lumen fidei»” i ks. dr Jan Koclęga – „Wiara jako dar i wyzwanie – między Bogiem a człowiekiem w świetle encykliki «Lumen fidei»”.

U źródeł ekumenizmu

Grudniowa konferencja poświęcona jedności chrześcijan zgromadziła, tak jak poprzednia, liczne grono słuchaczy. Ks. dr Łukasz Laskowski z Wyższego Instytutu Teologicznego zaprezentował temat: „Interpretacje biblijnych podstaw ekumenizmu”. Skoro już u zarania chrześcijaństwa istniały problemy z jednością wyznawców Chrystusa, uzasadnione było rozpocząć konferencję właśnie od poszukiwań biblijnych paradygmatów ekumenizmu. Prelegent oparł się na Ewangelii wg św. Jana, jego Listach i Apokalipsie. To w modlitwie arcykapłańskiej Jezusa przedstawiony został pierwowzór jedności chrześcijan oparty na relacji Ojca do Syna i Syna do Ojca (J 17,1-26). Owo zjednoczenie ma charakter przede wszystkim wertykalny. Inna interpretacja w kontekście istniejących już wówczas podziałów w łonie pierwszych wyznawców Chrystusa oznaczałaby zakwestionowanie skuteczności modlitwy Jezusa. Byłby to jedyny przykład niewysłuchania przez Ojca prośby Jego Syna o jedność uczniów, a taka konkluzja jest przecież nie do zaakceptowania. Tak więc – wnioskował prelegent – dopiero dzięki jedności z Chrystusem jest możliwe budowanie jedności na płaszczyźnie horyzontalnej (widzialnej). Swoje rozważania połączył klamrą przywołanych dokumentów na temat ekumenizmu: „Unitatis redintegratio” z 21 listopada 1964 r. – dekret Soboru Watykańskiego II określający postawę Kościoła katolickiego wobec ekumenizmu oraz encyklikę Jana Pawła II „Ut unum sint” z 25 maja 1995 r.
Ks. dr Mariusz Terka przedłożył wystąpienie pt. „O dialogu ekumenicznym w świetle sporu św. Augustyna z donatyzmem”. Jednym z punktów sporu z ruchem donatystów był ich sprzeciw wobec ponownego włączania do wspólnoty chrześcijańskiej tych, którzy w okresie prześladowań zaparli się wiary. Św. Augustyn, nie podzielając tego poglądu, uznawał, że Kościół jest wspólnotą składającą się również z grzeszników, dlatego nie tylko ze schizmatykami i heretykami należy prowadzić dialog. Postulował, aby troską ekumeniczną objąć również tzw. złych chrześcijan. Ks. dr Paweł Pielka (wykładowca na sekcji licencjackiej WT UPJP II) pytał: „Jak to się zaczęło? Myśl Y. Congara u źródeł katolickiego ekumenizmu”. Opowiedział o postaci tego wielkiego dominikanina, który był pasjonatem odnowy Kościoła, i równocześnie jego krytykiem. Ponieważ mocno Kościół ukochał, miał moralne prawo do takich ocen. Dostrzegał we wspólnotach odłączonych to, czego brakowało w Kościele katolickim, i dlatego mówił z nadzieją o jego ekumenicznym potencjale, który w przyszłości musi się zaktualizować w jedności wszystkich braci w Chrystusie.
Ks. dr Mikołaj Węgrzyn (wicedyrektor WIT) podsumował spotkanie wystąpieniem zatytułowanym „Dialog ekumeniczny – aporycznie otwarte pytania”. Pytał o sposoby prowadzenia ekumenicznego dialogu, o jego granice. Wobec ogromu narosłych problemów, nie odżegnując się od odpowiedzialności za jedność wszystkich chrześcijan, stwierdził, że ostateczną odpowiedź możemy uzyskać, tylko ufając Bożej Mądrości.

W jedności z Jezusem

Dla słuchających wypowiedzi poszczególnych prelegentów ekumeniczne aporie układały się w jeden logiczny ciąg kwestii rozwiązywanych na drodze historycznych i teologicznych rozważań. Oczywiście, z racji ram czasowych wystąpień tak potężny materiał był tylko sygnalizowany. Dialog ekumeniczny, aby funkcjonować, powinien uwzględniać jedność każdego chrześcijanina z Jezusem, bo tylko wtedy wspólnota wiernych połączona miłością może stać się jednym powszechnym, czyli katolickim Kościołem. Postulat miłości bliźniego jako największe przykazanie chrześcijan może właśnie w dialogu ekumenicznym zyskać swoją pełnię i głębię. Ale ta konkluzja jest tylko wnioskiem jednego szeregowego słuchacza (piszącego te słowa) tej interesującej i jakże potrzebnej konferencji. Inni słuchacze być może wyszli ze zgoła odmiennymi przemyśleniami. Nie byłoby w tym nic dziwnego, ponieważ treści konferencji dostarczyły sporo materiału do własnych intelektualnych dociekań.

Plany na rok 2014

Kolejne spotkania w auli Wyższego Instytutu Teologicznego zapowiadają się równie ciekawie. Inicjatywa takich comiesięcznych spotkań jest warta rozpropagowania wśród szerszej publiczności. Chrześcijaństwo jest nie tylko wspólnotą wiary, ale jest również wspólnotą cywilizacyjną. Zagadnienia kulturowe, teologiczne, eklezjalne, religijne, w ramach teoretycznych rozważań, zaspokajając intelektualne potrzeby słuchaczy, mogą tutaj, w Wyższym Instytucie Teologicznym, zyskać również swój wymiar praktyczny. Nie śmiałbym mówić w tym przypadku o apostolstwie, ale troska o umysłową formację chrześcijanina być może takim apostolstwem jest. Chrześcijanin nie musi być intelektualistą, ale w dzisiejszym, coraz bardziej areligijnym, nihilistycznym świecie musi być mądry – Bożą Mądrością. Zapraszamy zatem do udziału w konferencjach wszystkich chętnych. Zaangażowanie osobiste prelegentów, ich kompetencje naukowe, doświadczenie jako wykładowców akademickich (a przecież są też kapłanami), daje gwarancje poziomu, atrakcyjności i pożyteczności poruszanych tematów. Już w styczniu będziemy mówić o „Przesłaniu adhortacji apostolskiej papieża Franciszka «Evangelii gaudium»”. Zostanie również zaprezentowana Księga Jubileuszowa, wydana dla uczczenia działalności dydaktyczno-naukowej ks. dr. hab. Mariana Dudy.